Jij hebt dus jouw eigen manier om op je partner te reageren. En je partner reageert op diens manier op jou. Als je die twee individuele manieren combineert, kom je op drie mogelijke basispatronen voor jullie onderlinge communicatie. Die drie patronen leveren ieder een eigen soort duivelse dans op.
Zoek de boef: aanjagen-aanjagen
Twee aanjagers creëren samen een verhitte, emotionele strijd. Dit is de lievelingsdans van Hollywood. Verwijten en frustraties vliegen over en weer, soms vergezeld van servies. Een klein vonkje kan genoeg zijn om de dans te beginnen. Beide partners proberen te winnen, maar tevergeefs. Ze zitten vast in hun gelijk en in hun boosheid. We raken verstrikt in spiralen als: hoe meer jij aanvalt…. hoe gevaarlijker je lijkt….. hoe meer ik op mijn hoede ben…… hoe harder ik terugsla…… hoe heftiger jij mij weer aanvalt…
Uiteindelijk is één van beide partners moegestreden en zoekt heil in het vermijden. Dan gaat de dans over in de protestpolka.
Protestpolka: aanjagen-vermijden
Dit is de meest voorkomende duivelse dans. Allebei de partners proberen de situatie te verbeteren en de relatie te redden. Ieder doet dit op een tegenovergestelde manier. De een jaagt aan (‘We moeten erover praten’). De ander vermijdt het gesprek (‘We kunnen er beter niet over praten’). De aanjager toont vaak boosheid en frustratie. De vermijder toont veel minder emoties, maar voelt vaak angst om de confrontatie aan te gaan.
Vanuit de aanjager ziet de lemniscaat er zo uit: ‘Hoe meer ik mijn best doe om je te bereiken, hoe meer jij je terugtrekt en mij buitensluit’, voor de vermijder meer als: ‘Hoe meer ik me kwetsbaar opstel, hoe meer kritiek ik krijg.’
Wat een aanjager zoal zegt in een protestpolka:
- Het lijkt wel of ik doodga.
- Ik voel me buitengesloten.
- Mijn gevoelens doen er niet toe.
- Ik voel me eenzamer dan wanneer ik alleen zou leven.
- Ik voel me totaal verlaten.
- Ik voel me afgewezen.
- Ik krijg geen reactie.
- Ik sta op de deur te bonken.
- Ik schreeuw om een reactie te krijgen – welke reactie dan ook.
- We lijken wel huisgenoten; ik doe er niet toe voor jou.
Wat een vermijder zoal zegt:
- Ik doe het ook nooit goed.
- Ik kan je nooit tevreden stellen.
- Ik geef het op, trek me terug.
- Ik wil ruzie voorkomen, ik probeer het rustig te houden.
- Ik faal.
- Ik voel me verlamd.
- Het heeft toch geen zin.
- Ik ga achter mijn muur zitten.
- Ik wil het goedmaken, maar dat lukt me niet.
- Ik voel me verdoofd.
- Laat maar.
Verstijf & vlucht: vermijden-vermijden
Een conflict tussen twee vermijders ziet er meestal helemaal niet uit als een conflict. Er gebeurt gewoon niet veel. Geen ruzie, maar ook geen toenadering en geen oplossing. Het gesprek wordt actief vermeden. Dit kan komen doordat allebei de partners van nature vermijders zijn. Wellicht zijn ze ooit tot elkaar aangetrokken geweest vanwege de rust die de ander uitstraalt en die ze zelf ook zo waarderen. Dat kan een tijdlang fijn zijn, maar de schuurpunten, die in elke relatie optreden, blijven zo bestaan en worden niet aangepakt.
De verstijf & vluchtdans kan ook het resultaat zijn van een langdurige protestpolka. (Eén van) beide partners is/zijn moegestreden en de moed is opgegeven. In die situatie is er geen wezenlijk contact meer; vaak geen seks en ook geen andere vormen van intimiteit. De dans is tot stilstand gekomen en het is alsof partners langs elkaar heen gaan leven. De stilte is oorverdovend en een scheiding kan in het verschiet liggen.
De negatieve spiraal wordt iets als: hoe meer jij je inhoudt en je gevoelens niet laat zien …… hoe voorzichtiger en afstandelijker ik word ……. des te meer kruip jij in schulp en ben je afwezig …
Opdracht: Zoek voorbeelden
Kijk eens naar de relaties om je heen, van je ouders, broers en zussen, vrienden, collega’s. Zoek daarin voorbeelden van alle drie soorten duivelse dansen. Hoe ziet er dat aan de buitenkant uit? Wat denk je dat er achter schuil gaat? Wat voor advies zou jij ze geven?
Opdracht: Eerste indruk over je eigen relatie
Als je dit leest, wat is je eerste gedachte over welke duivelse dans jullie het beste kennen?
In de volgende stappen gaan je je eigen duivelse dans verder onderzoeken.
Mooie illustraties
De volgende liedjes zijn mooie illustraties van duivelse dansen:
De Jeugd van Tegenwoordig – Het Mysterie van de Koude Schouder
De Kast – Woorden zonder woorden