Wat is polyamorie, open relatie of ethische nonmonogamie?

Niet-monogaam leven is helemaal niet vanzelfsprekend. We leven in een cultuur die monogamie als het ideaal ziet. We hebben over ons liefdesleven onbewust veel boodschappen gehad en normen die zeggen hoe het moet. Bijvoorbeeld dat je voor elkaar ‘moet kiezen’ en dat je daarmee andere mensen ‘moet uitsluiten’. Toch is het goed mogelijk, en voor velen heel natuurlijk, liefde en seksualiteit te delen met meer dan alleen één partner. Je kunt het vergelijken met de liefde voor je kinderen. Op het moment dat je een tweede kind krijgt, ga je niet opeens minder houden van de eerste. Je liefdesvoorraad is niet een eindig potje dat op raakt als je het deelt. Een gevleugelde uitspraak is dan ook ‘Liefde delen is vermenigvuldigen’.

De praktijk van alle dag is dan ook dat wij, ondanks het ideaalbeeld, eigenlijk al helemaal niet meer monogaam zijn. Seriële monogamie (verschillende monogame relaties na elkaar) is al een paar decennia ons standaardmodel. Nauwelijks iemand gaat nog als maagd het huwelijk in, 1 op 3 huwelijken eindigt in een scheiding, vreemdgaan komt in de helft van huwelijken voor.

Door het maatschappelijk taboe zijn niet-monogame relaties vaak stiekem. Vreemdgaan is vaak de aanleiding voor een scheiding. Maar dat kan anders! Het is heel goed mogelijk om in goed overleg met je partners, op een ethische manier, liefde en seksualiteit te delen. Deze site richt zich vooral op polyamorie maar er zijn meer vormen van ethische nonmonogamie. Hieronder een kort overzicht.

Een vereenvoudigde kaart van het nonmonogame landschap

De meest voorkomende vorm van nonmonogamie is vreemdgaan, maar welk excuus je ook bedenkt, het heeft niets met polyamorie te maken. Kom in kringen van polyamoristen niet aan met het verhaal ‘Ik ben polyamoreus maar ik heb dat niet met mijn vrouw besproken.’ Hoongelach zal je deel zijn. In een ‘don’t ask, don’t tell’ relatie spreken partners af om elkaar vrij te laten (meestal incidentele) erotische contacten buiten de relatie te hebben, maar zonder dat ze details van elkaar weten. Dit is een grijs gebied. Veel swingers en polyamoristen kijken er met argwaan naar. Het is immers nooit te controleren of degene tegenover je niet gewoon vreemd gaat. Het verhindert ook de open communicatie die nodig is om lastige situaties adequaat aan te pakken. Wij beschouwen ‘don’t ask, don’t tell’ daarom niet als ethische nonmonogamie.

Open relatie

‘Open relatie’ is niet zozeer een specifieke relatievorm maar meer een paraplubegrip waaronder relaties vallen die op een of andere manier ruimte bieden voor andere liefdesverbindingen of erotische contacten buiten de relatie.

Polyamorie

“Polyamorie is een levenswijze waarin men open staat voor het gelijktijdig hebben van meer dan één liefdesrelatie, waarbij ook ruimte is voor seksualiteit op de voorwaarde dat het gebeurt in openheid en eerlijkheid en met medeweten en instemming van alle betrokkenen“(Wikipedia).

Polyamorie is een leefwijze waarin mensen meer dan één relatie tegelijkertijd kunnen hebben. Dat gebeurt altijd in openheid en eerlijkheid en met instemming van alle geliefden. Polyrelaties zijn vaak, maar ook weer niet altijd seksueel. Er kunnen ook meerdere hartsverbindingen zijn, zonder erotiek. Bij een polyrelatie is wel altijd sprake van liefde en verbondenheid.

Voor alle duidelijkheid: in polyamore relaties hebben ALLE partners dezelfde ruimte om andere relaties aan te gaan. Het is niet zo dat deze vrijheid is voorbehouden aan één partner, zoals bijvoorbeeld wel in traditionele polygame huwelijken bestond, waarbij een man meerdere vrouwen had maar de vrouwen geen polyruimte hadden. Bij polyamorie is dat nadrukkelijk wel het geval, er zijn hier geen machtsverschillen op grond van sekse oid.

Polygamie

Polyamorie is niet hetzelfde als polygamie. Polygamie is de situatie waarin iemand met meerdere personen getrouwd is. In Nederland (en in het grootste deel van de wereld) is dat verboden. Waar het wel is toegestaan gaat het vrijwel altijd om polygyny, een huwelijk van één man met meerdere vrouwen. Polyandry, een huwelijk van één vrouw met meerdere mannen, is zeldzaam.

Swingen

Swingen of partnerruil is net als polyamorie een vorm van ethische non-monogamie. Echter, in hun ‘pure vorm’ wijken ze op essentiële punten van elkaar af. Bij polyamorie ligt de nadruk ligt op liefdesrelaties, waarbij seks een rol kán spelen. Swingen richt zich primair op seks en gebeurt vaak tussen twee stellen (‘partnerruil’). Vriendschap kan daarbij ontstaan, verliefdheid en relaties worden echter vaak als bedreigend gezien.

Spelrelatie

Dit is een verbinding tussen twee (of meer) mensen die vaak gericht is op niet-traditionele vormen van erotiek, zoals bijvoorbeeld BDSM of Tantra. Er kan maar hoeft geen diepe emotionele connectie te zijn. De mate waarin en de manier waarop seksualiteit een rol speelt, verschilt per relatie. De spelrelatie komt bijvoorbeeld voor bij mensen die zich bezighouden met BDSM en die naast hun vaste (vanille) relatie een spelrelatie zoeken waarin andere erotiek kan worden ervaren. Een ander voorbeeld is het hebben van verschillende Tantra partners, al dan niet naast een traditionele relatie, om daar intieme massages mee uit te wisselen. Ook in ethische spelrelaties is er openheid naar alle betrokkenen.

Vriendschap plus

Vrienden kunnen er natuurlijk gewoon voor kiezen om seks met elkaar te hebben ook als ze zich niet elkaars geliefden voelen. Het verschil tussen een ‘relatie’ en ‘vriendschap’ is niet zo scherp. Het is maar net welke naam je er samen aan geeft.

Vrije liefde

Het begrip Vrije Liefde ontstond in de jaren zestig maar is in sommige kringen nog steeds populair. De ‘vrijheid’ staat voorop en een ‘relatie’ wordt als belemmerend, beknellend of minder nodig gezien. Afhankelijk van de individuele invulling varieert de balans tussen liefde en seks.

Casual sex

Casual sex of recreatieve seks richt zich vooral op de seks zelf, soms als onderdeel van een vriendschap, soms met losse, eenmalige contacten. Er wordt geen diepere verbinding aangegaan. Soms omdat iemand niet toe is aan een liefdesverbinding of omdat er behoefte is aan experimenteren en vrij-zijn. Zolang dit in openheid en eerlijkheid gebeurt valt dit ook onder de noemer ‘ethische nonmonogamie’.

Mengvormen

Over het nut van deze definities lopen de meningen nogal eens uiteen. Wij zijn voorstander van duidelijke definities omdat dat communicatie verheldert. Door sommigen worden definities als een (verkapt) oordeel beschouwd. Dat is op geen enkele manier onze bedoeling. Ons uitgangspunt is dat je vooral die relatievormen moet kiezen die bij je passen. In de concrete praktijk van vriendschappen en relaties komen regelmatig allerlei mengvormen voor met elementen van de hierboven genoemde vormen. Swingersvriendschappen ontwikkelen zich soms tot liefdesrelaties. Anderen gaan naast polyamoureuze relaties ook soms lossere contacten aan. In dit artikel leggen we uit hoe je verschillende relatievormen kunt zien als ingrediënten voor JOUW leven.

Het hele landschap

Franklin Veaux (www.morethantwo.com) heeft er een hele studie van gemaakt en komt tot de volgende, zo compleet mogelijke kaart van het nonmonogame landschap: