• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud

Liefde buiten de Lijntjes

Relatietherapie voor polyamorie en open relaties

Liefde buiten de Lijntjes - relatietherapie voor relaties die niet in een hokje passen

  • Home
  • Coaching
    • Coachgesprekken
    • Tarieven
    • Locaties
    • Online zelfhulp
    • Cursusdagen
    • Vragenlijsten
  • Zelfhulp
    • Veelgestelde vragen
    • Tips
    • Zelfhulpartikelen
    • Opinie & blogs
    • Boeken
    • Oefeningen
  • Activiteiten
  • Afspraakplanner
  • Over ons
    • Team
    • Onze visie op relaties
    • Testimonials
    • Social Enterprise
    • Spelregels & Privacy
    • Partners
  • English
  • Contact
    • Contactgegevens
    • Ontvang onze Liefdesbrief

opinie

Soms kun je beter niet aan polyamorie beginnen

Joost Horsten, 1 mei 2021 Reageer

Polyamorie kan een prachtige relatievorm zijn maar, eerlijk is eerlijk, niet voor iedereen. De emotionele pieken kunnen hoog zijn maar de dalen ook diep. Er liggen ook wat valkuilen op de weg. Het vraagt nogal wat van jou en je partner(s) om daar doorheen en omheen te navigeren. Polyamorie is mogelijk geen goede keuze als één van de volgende situaties voor jou geldt en je daar geen verandering in kunt of wilt brengen.

  • Je doet het voor de seks – Polyamorie geeft meer mogelijkheden voor seks, maar gaat óók over verbinding in liefde. Als seks je drijfveer is, kies dan liever een andere vorm van nonmonogamie, zoals swingen.
  • Een slechte relatie – Je bent niet tevreden over je huidige relatie. Die is saai geworden of staat onder druk. Je zoekt daar een uitweg uit. Polyamorie is geen reddingsboei voor een slecht functionerende relatie. Sterker, die zal alleen nog maar meer onder druk komen. Om goed aan polyamorie te kunnen beginnen, zul je eerst de kern van het probleem moeten aanpakken en gaan werken aan je huidige relatie.
  • Je gaat lastige emoties uit de weg – Polyamorie brengt meer dynamiek in je relatie. De pieken zijn hoger, de dalen zijn dieper. Dat is een garantie voor meer emoties, fijne én lastige. Die gaan hand in hand. Er is geen manier om alleen fijne gevoelens te ervaren en de lastige te vermijden. Heb je geen zin om ook die lastige emoties aan te gaan, kies dan niet voor polyamorie.
  • Afhankelijk van je partner – Je voelt je sterk afhankelijk van de liefde van je partner(s) en je gevoel van eigenwaarde en veiligheid storten in zonder hen. Polyamorie doet een groot beroep op je autonomie. Daar zul je dus flink aan moeten gaan werken. Je kunt dit ook zien als een positieve uitdaging: leren omgaan met polyamorie kan een springplank zijn voor autonomie en persoonlijke ontwikkeling waar je ook in de rest van je leven veel profijt van kunt hebben.
  • Afhankelijk van vrijheid – Je hebt grote moeite om je te binden; je zoekt geen langer durende, diepere verbinding maar eerder losse, voorbijgaande contacten. Polyamorie gaat over vrijheid maar óók over liefde en een diepere verbinding. Als dat je afschrikt, kies een andere vorm van contact óf doe zelfonderzoek naar waar die angst voor verbinding vandaan komt.
  • Afhankelijk van prikkels – Je zoekt steeds meer nieuwe en heftiger prikkels en avontuur. Je bent gauw op iets of iemand uitgekeken. Nieuwe prikkels zijn voor jou een uitweg uit het dagelijkse leven. Ben je gevoelig voor verslavingen? Hoewel polyamorie dynamischer is dan monogamie, vraagt ook polyamorie een toewijding en stabiliteit die dan wellicht niet voor jou is.
  • Op jouw manier – Je vindt het lastig als zaken niet gaan zoals je gewend bent of zoals je vindt dat ze zouden moeten gaan. Polyamorie zet veel vooronderstellingen, geijkte paden en bestaande structuren op zijn kop. Ook moet je met meer personen rekening gaan houden. Dat vraagt om flexibiliteit en creativiteit. Als je dat moeilijk vindt, kan dit een aanleiding zijn om daar eens naar te kijken. Wil je dat niet, kies dan voor een andere relatievorm.
  • Je hebt al teveel aan je hoofd – Je wilt wel meer liefde in je leven, maar je hebt er eigenlijk te weinig tijd en energie voor. Een relatie kost werk en polyamorie is nog eens extra hard werken. Ga eerlijk na waar je prioriteiten liggen en maak een keuze.
  • Eenzijdigheid – Jij wilt zelf een andere partner, maar je wilt jouw partners niet delen met anderen. Dat is in de ogen van polyamoristen niet ethisch en je zult in hun kringen dan ook de wind van voren krijgen. Ga voor jezelf eens na
  • Mentale uitdaging – Een mentale uitdaging als depressie, bipolariteit, angststoornis, trauma of borderline, zijn op zichzelf geen reden om niet polyamoreus te leven. Realiseer je wel dat polyamorie er nog een extra uitdaging bovenop legt. Soms lukt dat, soms is het te veel.

Filed Under: opinie  

Over definities (2)

Joost Horsten, 23 juni 2020 Reageer

Een tijdje geleden deed ik een voorstel voor een ‘ingrediëntenmodel’ voor definities om tot verzachting te komen van het soms emotionele randje aan de discussies over definities van nonmonogame relaties. In een gedachtenuitwisseling daarover op een internetforum werd daarop de relevante, maar nog niet beantwoorde, vraag gesteld: “Wanneer is het eigenlijk nodig om een definitie te kunnen gebruiken?“. Een interessante vraag waarop verschillende, heel persoonlijke antwoorden gegeven worden. Een groep ontkent de noodzaak voor een definitie. Aan andere groep zegt er juist veel plezier van te hebben. Bij die laatste groep blijkt de rode draad een behoefte aan helderheid te zijn: voor de buitenwereld, voor elkaar en zelfs voor jezelf. Een bewerking van de bijdragen op het internetforum:

Heldere communicatie naar de monogame buitenwereld

Monogamisten zijn zich over het algemeen heel goed bewust van verschillende vormen van nonmonogamie. Vreemdgaan kent iedereen, de meesten kennen het begrip ‘open relatie’ wel en veel hebben ook van swingen of partnerruil gehoord. Het onderscheid daartussen is voor hen lang niet altijd duidelijk maar in een open gesprek is daar vaak wel belangstelling voor. Eenduidige begrippen blijken te helpen om zulke gesprekken te verhelderen .

“[Het is heel handig] om goed begrepen te worden als het een keer besproken wordt.”

“Er kwam ook ter sprake wat dan het verschil is tussen swingen en poly….en toen was ik toch weer blij met een definitie die ik kon geven”.

“Het begrip polyamorie helpt ons heel goed om aan vienden uit te leggen hoe wij leven. De meesten kennen het wel en als ze het niet kennen is het met een goed omschreven, na te zoeken begrip simpel uit te leggen. Ik vermoed dat het er zeker toe bijgedragen heeft dat wij in onze vriendenkring louter positieve reacties hebben gekregen.”

Voor mij is het een handvat om te praten over iets waar ik gelukkig van wordt.

Helderheid naar elkaar

Wanneer je buiten de standaard monogame grenzen treedt zijn de opties om een relatie in te kleden opeens legio. Hoe communiceer je effectief naar je (toekomstige) partner wat in die veelheid jouw keuzes zijn?

[Wanneer ik praat met] mijn lief waar ik al 15 jaar mee samen ben wil ik ook een context waarin ik over andere liefdes kan praten [en] om het onderling eens te worden over wat voor relatie je nou eigenlijk hebt samen. Het is interessant om verschillende levensvisies, visies op je keuzes, naast elkaar te leggen.

Het begrip [polyamorie] is me wel een paar keer goed van pas gekomen in een dating situatie, met name als je iemand leert kennen die niet het PA circuit komt. Als man heb je al gauw de verdenking van seksbeluste vreemdganger op je. Een verwijzing naar PA helpt erg om dat te bezweren.

Helderheid en inspiratie voor jezelf

Naast het verhelderen van de communicatie met anderen blijken definities ook heel inspirerend voor jezelf te kunnen werken. Een vaag gevoel, dat soms onderdrukt wordt, mag er opeens ‘zijn’ als het een naam krijgt. De herkenning dat je niet alleen bent kan heel bevrijdend zijn.

Het begrip [polyamorie] heeft mij enorm geholpen zo’n 10 jaar geleden. Toen dacht ik nog dat er maar twee opties waren: vreemd gaan, wat ik nooit zou willen, en monogaam blijven, waarmee ik bepaalde gevoelens moest onderdrukken. De term polyamorie en de uitleg daarover gaven mij een geheel nieuw perspectief. Ik vind het wel belangrijk dat er een soort definitie is zodat ook anderen de mogelijkheid krijgen, net als ik zelf 10 jaar geleden, een nieuw perspectief te zien.

Heel belangrijk was, helemaal aan het begin van mijn PA leven, de herkenning van “Hé, dit bestaat?!?!” . Daarvóór was ik mij alleen bewust van monogamie, vreemdgaan en swingen. Geen van allen was iets voor mij. Ik heb er wel heel lang over gedaan om in te zien dat wat ik voelde echt wel ‘mocht’. Ik herkende me opeens wél in het begrip polyamorie en dat gaf me de moed om er ook echt voor te gaan en het gesprek met mijn partner te openen.

Toen ik, nu ook zo’n 10 a 11 jaar geleden worstelde met mijn gevoelens, zou ik ook blij zijn geweest als ik de term polyamorie al had gekend. KLinkt wellicht raar, maar dan had ik geweten dat ik niet de enige was. Nu had ik enorme gevoelens voor iemand anders dan mijn eigen partner en dat verwarde mij enorm. Tot iemand een jaar of 5 geleden iemand [me op het begrip polyamorie wees]. Daardoor vielen er eindelijk een heleboel kwartjes op hun plek. Dat maakte weer dat ik makkelijker over mijn gevoel kon en durfde te praten met mijn partner.

Filed Under: opinie  Tagged: definitie, polyamorie

Over definities

Joost Horsten, 23 juni 2020 Reageer

Een probaat middel om een levendige discussie op gang te brengen in een gezelschap van polyamoristen is om het onderwerp ‘definities’ aan te snijden. Vrijwel onmiddelijk ontbranden verhitte discussies, tussen de ‘rekkelijken’ en de ‘preciezen’ en tussen de preciezen onderling. De rekkelijken reageren allergisch op elke poging tot inkadering. Een parafrase van een typische forumdiscussie:

In deze maatschappij hebben we voor alles wel een etiket verzonnen. Deze etiketten plakken we op een doosje, een hokje. Zo hebben we dus ook hokjes voor relaties met etiketten zoals monogaam, polygaam, polyamorie, swingen enzovoort. Als we dan deze hokjes hebben, proberen we iedereen in zo’n hokje te proppen. Maar waarom eigenlijk? Elke keer als men mij in een hokje wil stoppen merk ik dat, bij welk etiket of hokje dan ook, ik me onprettig voel. Ik wil helemaal niet in een hokje geplaatst worden. Dat voelt zo limiterend. Ik wil vrij zijn, alleen, of met iemand anders, of met meerderen. Zolang er maar een fijne band is. Als je eindelijk uit de kast bent, wil je toch niet in een hokje?

De preciezen kunnen elkaar eindeloos de maat nemen over kwesties als het verschil tussen polyamorie en swingen, wanneer polyamorie precies overgaat in vreemdgaan, het verschil tussen polyamoreus en polysexueel, of polyamorie en spiritualiteit wel iets met elkaar te maken hebben, of zoiets als polysingle wel bestaat?

De vraag rijst: waarom gaan deze discussie gepaard gaan met zoveel emoties? Mijn stelling is dat dat voor een belangrijk deel voorkomt uit nodeloze verwarring. In dit artikel doe ik een bescheiden poging die angel uit deze discussies te halen.

Polyamorie

Voor het doel van dit artikel sluit ik me maar even aan bij de definitie zoals die gehanteerd wordt door wikipedia:

Polyamorie is een levenswijze waarin men openstaat voor het gelijktijdig hebben van meer dan één liefdesrelatie, waarbij ook ruimte is voor seksualiteit op de voorwaarde dat het gebeurt in openheid en eerlijkheid en met medeweten en instemming van alle betrokkenen.[

Heel bewust begin ik niet een discussie alle herformuleringen die mogelijk zouden zijn maar neem de definitie zoals hij is.

Communicatiegereedschap

Naar mijn mening is het zaak duidelijk onderscheid te maken tussen een ‘begrip’ enerzijds en een specieke relatie of persoon anderzijds. Een ‘definitie’ gaat over een relatief abstract begrip, zoals bijvoorbeeld polyamorie. Er is helemaal niks mis met definities. Sterker, een definitie die scherp en eenduidig is en algemeen gebruikt wordt kan enorm helpen om een gesprek transparant te houden. Het is erg handig als we met één woord een ‘tafel’ kunnen benoemen en dat we dat allemaal hetzelfde voor ogen krijgen.

Helemáál eenduidig zal een definitie niet gauw zijn. Ook een toch redelijk eenduidige definitie als de bovenstaande leidt regelmatig tot discussie. Zo laait met enige regelmaal de vraag wat ‘alle betrokkenen’ precies moet inhouden. In ieder geval je partners. Maar ook per sé de partners van je partners? Of de partners van de partners van je partners? Hierop ben ik in een ander artikel al eens wat nader inhoudelijk ingegaan. Zelfs het woord ‘liefde’ kan tot tweespalt leiden. De een beperkt het tot ‘romantische liefde’ terwijl anderen dat uitbreiden tot ‘spirituele liefde’. Voor sommigen liggen tantra en polyamorie vanzelfsprekend in als elkaars verlengde terwijl anderen gruwen van ‘al dat zweverige gedoe dat niets met polyamorie te maken heeft’.

Op de loop gaan

Het gesprek begint écht scheef te lopen wanneer iemand met definities op de loop gaat en herdefinieert voor eigen gebruik. Dat leidt alleen maar tot misverstanden.. Het gebruik van het woord ‘tafel’ voor een stoel ‘omdat ik daar ook wel eens iets op zet’ kan rekenen op onbegrip. Toch is dat herdefiniëren van het begrip ‘polyamorie, voor de eigen zaak iets wat regelmatig gebeurt, vooral waar het gaat over ‘op de hoogte zijn en ermee instemmen’: ‘Ik leef polyamoreus maar daar kan ik met mijn vrouw niet over praten’. De meeste polyamoristen noemen dit simpelweg ‘vreemdgaan’. Ook sites als SecondLove gebruiken polyamorie soms op een dergelijke manier. ‘Polyamorie’ is, waarschijnlijk door die nadruk op ethiek, kennelijk een aantrekkelijk etiket om naar je toe te trekken. Dit stuit op veel verzet van de meeste polyamoristen. Immers, elke gangbare definitie van polyamorie is er juist op gericht om het onderscheid met vreemdgaan te onderstrepen.

Ook de grens tussen polyamorie en meer seksgerichte nonmonogame relatievormen zoals swingen, vriendschappen-plus en casual sex ligt soms gevoelig. In de letterlijke betekenis van het woord gaat polyamorie over liefde en niet per sé over seks. Er is een groep polyamoristen die er een punt van maakt om vooral niet geassocieerd wil worden met swingen terwijl voor anderen polyamorie en swingen juist naadloos in elkaar overlopen. In dit kader is het overigens interessant dat de in de US gangbare definitie (althans zoals die in Wikipedia is verwoord) een iets vager onderscheid gemaakt wordt dan in Nederland gebruikelijk is:

Polyamory is the practice, desire, or acceptance of intimate relationships that are not exclusive with respect to other sexual or intimate relationships, with knowledge and consent of everyone involved – Wikipedia

Er wordt gesproken over ‘intimate’ ipv ‘liefde’, terwijl er wèl weer onderscheid gemaakt wordt tussen ‘intimate’ en ‘sexual’.

Ondanks alle nuances en grensgebieden is naar mijn mening de hierboven geciteerde definitie van polyamorie.nl heel nuttig en werkbaar. Er is ook geen enkele reden om daar fundamenteel aan te tornen. Het komt simpelweg de helderheid van de communicatie ten goede als we het begrip eenduidig en uniform houden. Af en toe een discussie erover is onvermijdelijk en ook helemaal niet erg; het helpt om de definitie weer eens aan te scherpen.

Etiketten plakken

Pleit ik daarmee voor ‘hokjes’ en ‘etiketten’? Absoluut niet!!!!!!! Immers, een definitie gaat over een abstract begrip en gaat heel nadrukkelijk niet over een concrete relatie of persoon. Iedere relatie en persoon is uniek en HOEFT helemaal niet aan een definitie te voldoen; er hoeft geen etiket op geplakt te worden en hoeft, en kan, niet een hokje geplaatst te worden. Om het voorbeeld breder te trekken: polyamorie, tantra, bdsm, swingen zijn allemaal heel verschillende begrippen of stromingen maar ze sluiten elkaar niet uit. Velen van ons combineren ze op een of andere manier. En wat is daar op tegen? Ik zie al die begrippen veel meer als ingrediënten waaruit iedereen naar hartelust, in alle vrijheid, zijn eigen menu kan samenstellen. Net als in de keuken komt het de kwaliteit van het eindresultaat ten goede als alle ingrediënten zo zuiver mogelijk zijn.

Mijn eigen lievelingsrecept van het moment is: 2 flinke eetlepels polyamorie, 2 theelepels vriendschap-plus, 1 theelepel platonische liefde, scheutje kink en een snufje swingen. Smaakt heerlijk!

De discussie ontspoort echter vaak als er identificatie gaat optreden: iemand claimt dat hij of zij polyamorist, tantrist, swinger of bdsm-er IS. Nog erger: dat de eigen hoogstpersoonlijke mix van relationele ingrediënten model staat voor wat DE polyamorist (of swinger, of…) zou moeten zijn. Het eigen model wordt geprojecteerd op de ander. De definitie verwordt tot een etiket of hokje, of erger een oordeel. “jij bent geen … maar een …” Daarmee wordt een begrip geclaimd en herdefinieerd zodat het naadloos de eigen situatie afdekt en goedkeurt. De ander wordt zijn of haar vrije menukeus ontzegt en in een keurslijf gedwongen of juist uit het eigen hokje gejaagd..

Let wel: ik ga niet zover dat ik oordelen categorisch veroordeel (zou een interessante paradox zijn…). Onethisch gedrag is ronduit afkeurenswaardig en verdient veroordeling. Dan moet de discussie echter gaan over de ethische vragen zélf en niet langs de as van de definitie. Definities gaan immers over abstracte begrippen en zijn eenvoudigweg handig als communicatiegereedschap. Daar is niks mis mee. Het is echter contraproductief om die te gebruiken om jezelf of en ander in een hokje te (laten) stoppen. Definities zijn algemeen, mensen zijn uniek.

Filed Under: opinie  Tagged: definitie, kink, nonmonogamie, polyamorie, seks, swingen

Open, eerlijk, consensueel, ethisch èn respectvol?

Joost Horsten, 20 juni 2020 Reageer

Seks met anderen dan je eigen partner hebben we allemaal. Nou ja, allemaal… de meeste statistieken wijzen er op dat dat in ieder geval in 30% van alle relaties gebeurt. Helaas, in de meeste gevallen, stiekem. Polyamorie vormt daarop een uitzondering. Relaties met meer dan één partner zijn daarin juist het uitgangspunt. Althans, als dat in openheid en eerlijkheid en met toestemming van alle betrokkenen gebeurt. Polyamorie is niet de enige vorm van ethische of consensuele monogamie. Ook swingen, sommige vormen van BDSM en tantra en “don’t ask, don’t tell” relaties kunnen daarbij horen, afhankelijk van de manier waarop dat gebeurt. Onderling verschillen die vormen behoorlijk maar ze distantiëren zich allemaal van het ordinaire vreemdgaan. Daarbij tooien ze zich vaak met een selectie uit prijzenswaardige adjectieven als “open”, “eerlijk”, “ethisch”, “respectvol” en “consensueel”.

Prijzenswaardige woorden inderdaad maar wat bedoelen we nu precies als we die in de mond nemen? Gezien de vele discussies op diverse fora is dat in de barre praktijk niet altijd even eenduidig. “Ben ik onethisch bezig als mijn partner niet eerlijk is tegen zijn andere partner?”, “Ik wil onze relatie te openen maar uit respect naar mijn vrouw val ik haar daar niet mee lastig”, “Mijn Dom is er heel open over dat hij nog een andere relatie wil. Ik vind dat niet respectvol naar mij maar hij vindt dat ik daar als sub mee in moet stemmen”.

Uit nieuwsgierigheid ben ik in van Dale gedoken en loop de verschillende woorden eens langs.

Open: niet gesloten, onbedekt, toegankelijk, openhartig

“Open” heeft nogal wat toepasselijke betekenissen in deze context: een open relatie, open zijn over wat je doet, je open stellen voor anderen. Met name in het kader van polyamorie heeft “openhartig” een wel heel mooie dubbele betekenis. Voor don’t ask, don’t tell relaties ligt “open” gecompliceerd. Men stemt beiden in (consent) om de relatie te openen maar over de details daarvan dan weer niet open te zijn, uit respect voor elkaar.

Consent: toestemming, vergunning

In BDSM relaties staat dit begrip centraal: met toestemming van de sub of slaaf wordt macht overgedragen aan Dom of Meester die actief de grenzen van de sub of slaaf verkent en mogelijk verlegt. De grenzen, en daarmee het consent, zijn dynamisch en worden permanent in de gaten gehouden. Als noodzakelijke voorwaarde is consent ook voor andere vormen van ethische non monogamie erg belangrijk. Men staat elkaar expliciet toe ruimte te zoeken buiten de eigen relatie. Waar óver consent bereikt moet worden is echter wel regelmatig onderdeel van discussie. Heeft iemand een vetorecht over de partnerkeuze van de eigen partner? Kan een sub vetorecht hebben over de promiscuïteit van diens DOM? Wie moeten er allemaal instemmen naast de eigen partner(s): ook de partners van de partners? Dit zijn geen eenvoudige vragen met een eenduidig antwoord. Franklin Veaux (More Than Two) en Raven Kaldera (Power Circuits) hebben daar lezenswaardige boeken over geschreven.

Eerlijk: (afgeleid van eer) wars van leugen en bedrog, naar waarheid, betrouwbaar, eervol

Rond “eerlijkheid” ontbrandt vaak de discussie of dat nu moet betekenen “geen onwaarheden vertellen” of “altijd de waarheid vertellen”. Met andere woorden, kan het verzwijgen van waarheden toch “eerlijk” zijn? van Dale is daar echter vrij eenduidig over: de betekenis strekt verder dan alleen “wars van leugen”. “Betrouwbaar” en “eervol” horen er nadrukkelijk bij. Dus relevante waarheden verzwijgen is oneerlijk.

Zelfs als je beiden eerlijkheid betracht gaat het nog niet vanzelf goed. Informatiebehoefte verschilt immers van mens tot mens. Wát vertel je? Wannéér vertel je dat? In welk detail? Het is verstandig om dat expliciet met elkaar af te stemmen. Zelf heb ik als polyamorist toch wel een beetje moeten wennen aan de ‘brute eerlijkheid’ die van mij gevraagd werd. Met name in de vroege, onzekere periode van het verkennen van mogelijke nieuwe vriendschappen of relaties had ik de neiging om ‘uit respect’ niet al mijn intenties te communiceren naar mijn bestaande partners. Immers, het kon net zo goed op niets uitdraaien en dan had ik ze ‘voor niets’ ermee lastig gevallen. Dit werd me bepaald niet in dank afgenomen…..

Ook hier zitten don’t ask, don’t tell relaties in een spagaat. Partners zijn er eerlijk over dat er contacten buiten de relaties kunnen zijn maar worden geacht details daarover naar elkaar te verzwijgen. Leugentjes om ‘bestwil’ zijn dan niet altijd te vermijden.

Respect: 1) eerbied, bewondering, waardering, hoogachting, ontzag 2) ontzien, sparen

“Respect” is een gecompliceerd begrip dat, zeker in combinatie met “eerlijkheid” en “openheid” voor veel discussie kan zorgen. Eigenlijk heeft het twee tegenstrijdige betekenissen. Met de tweede betekenis uit van Dale in gedachte kan “eerlijk, open en respectvol” geïnterpreteerd worden als wèl het noodzakelijke vertellen maar nièt alle eventueel pijnlijke details, om de ander te ontzien. Onder polyamoristen stuit deze interpretatie vaak op veel protest. De redenering is dat dit juist respectloos is omdat je op die manier de ander niet voor vol aanziet en hem/haar niet de kans geeft zelf een mening te vormen over de informatie die onthouden wordt. Het ontzien wordt ervaren als oneerlijk, niet als respectvol. Zoals hierboven beschreven duurde het even voordat ik dit zelf in zag….

Een andere valkuil rond respect is een omgekeerde situatie: “Als jij met haar omgaat dan heb jij geen respect voor mij”. De roep is om ontzien te worden. De vraag kan echter gesteld worden of je op die manier zélf wel respect hebt voor je partner, voor diens andere partner maar ook voor jezelf. In hoeverre reduceer je de partner van je partner tot een object? Zie je je zelf voor vol aan en ga je een spiegel uit de weg? Verder kun je je partner in een situatie brengen waarin die moet kiezen tussen ‘respect’ voor jou, voor de andere partner of voor zichzelf.

Ethisch: 1) tot de ethica behorend 2) moreel, zedelijk

Ook “ethisch” is een interessant begrip. In de tweede betekenis (moreel, zedelijk) hangt het maar net af van wie je het vraagt in hoeverre non-monogamie überhaupt ethisch kan. In traditioneel-christelijke kringen wordt dat met een beroep op de bijbel met klem afgewezen. Non monogamisten die zich open, eerlijk en respectvol opstellen zullen zich daarentegen wel degelijk als ‘moreel’ beschouwen. Toch leven ook onder hen ethische vraagstukken. Een vaak terugkerend debat is hoever je verantwoordelijkheid voor openheid en eerlijkheid reikt: alleen tot de relatie tussen jou en je partners? Of ook een schakel verder: tussen jouw partner en diens andere partner? Met andere woorden: is het OK als jouw partner oneerlijk is tegen zijn andere partner(s)?

Persoonlijk vind ik “ethisch” in de zin van ‘tot de ethica behorend’ eigenlijk het eenduidigste criterium. De redenering is echter wat complexer. Ik baseer me op de ‘gulden regel’ van de praktische ethiek: “Behandel anderen zoals je door hen behandeld wilt worden” of in de bijbelse vorm “Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook de ander niet”. In het voorbeeld hierboven moet je je dan de vraag stellen: “Stel dat mijn partner me bedriegt met een ander, wie neem ik dat dan kwalijk? Mijn partner of (ook) diens andere partner?” Als je het de partner van je partner kwalijk neemt, zegt de gulden regel dat jij naar jezelf dezelfde norm moet aanleggen en dus niet iets met iemand moet beginnen wiens partner niet op de hoogte is. Echter, als je van mening bent dat je dat alléén jouw partner aanrekent (en het dus niet diens andere partner kwalijk neemt) dan zegt diezelfde gulden regel dat jij ook géén rekenschap verschuldigd bent aan de partners van je partner. Deze ethische afweging geeft dus een individueel antwoord en geen pasklare, absolute maatstaf. Het is niet alleen belangrijk wát je doet maar ook waaróm je dat doet. Verschillende, op het oog tegenstrijdige, handelwijzen kunnen daarmee best allemaal ‘ethisch’ zijn.

Terug naar de praktijk. Wat zegt dit nu over de verschillende vormen van non monogamie? Overduidelijk is dat vreemdgaan op geen enkele wijze aan deze zorgvuldigheidscriteria voldoet. Ook ‘eenzijdig open relaties’ waarbij de partner in het ongewisse wordt gelaten of de situatie maar te slikken heeft voldoen niet aan deze maatstaven. Relaties op basis van polyamorie, swingen, tantra en/of BDSM kunnen, mits zorgvuldig toegepast, daar wél aan voldoen. Don’t ask, don’t tell relaties zitten in een schemergebied. Ik zou argumenteren dat die laatsten wel ethisch, consensueel en mogelijk respectvol kunnen zijn maar dat openheid en eerlijkheid in het gedrang komen.

Tenslotte: dit artikel is een onderzoek naar begrippen, niet naar normen. Met uitzondering van vreemdgaan matig ik mij geen oordeel over welke relatie van anderen dan ook. Monogamie of één of andere vorm van ethische non monogamie, iedereen moet vooral de relatievorm kiezen die voor hem/haar het beste werkt.

Filed Under: opinie  Tagged: eerlijkheid, ethiek, openheid, respect

Gelijkwaardigheid en polyamoreuze relaties: een kwestie van balans

Joost Horsten, 18 januari 2020 Reageer

Houd je van hem meer dan van mij? Misschien heb je samen met je partner de eerste stapjes op het aanlokkelijke polypad gezet en merk je gaandeweg hoe glibberig dat is. Uitglijden is zo gebeurd, onzekerheid is troef. Gelukkig heb je elkaar gerustgesteld met de belofte “Jij blijft altijd de belangrijkste voor mij”. Maar dan wordt zij écht verliefd op een ander. Je houdt nog steeds van haar, maar zij nu ook van hem, en niet zo’n beetje ook. Zij is steeds vaker bij hem. Afspraken worden steeds maar afgezwakt. Wat blijft jouw plaats dan? Je wilt op de rem trappen. Jij was toch de belangrijkste?

Of misschien ben je alleen en je komt een geweldige vent tegen. Getrouwd, balen misschien, maar gelukkig wel polyamoreus. Dus dat biedt perspectief! De vlam slaat in de pan. Je wilt natuurlijk zoveel mogelijk bij hem zijn, zoveel mogelijk zijn leven delen. Maar de praktijk is weerbarstig want hij heeft ook nog zijn gezin, en hoe zit het met de verjaardagen en de feestdagen? Soms heb je het gevoel dat je er maar een beetje bij bungelt. Je hoeft hem écht niet helemaal, maar je wilt wél gelijkwaardig behandeld worden.

Meerdere relaties in je leven kan geweldig zijn, maar simpel is het zelden. Het blijkt vaak moeilijk om al die relaties tegelijk in harmonie te laten verlopen. Eén van de lastigste uitdagingen is om een stabiele balans te vinden waarin iedereen gelukkig is. Gelijkwaardigheid in polyrelaties is dan ook een onderwerp dat heel vaak terugkeert in discussiegroepen.

In dit stuk probeer ik een denkraam neer te zetten over gelijkwaardigheid dat gebaseerd is op ethische principes, psychologisch/spirituele inzichten en ervaringen van mijzelf en anderen om mij heen. Ieder hoofdstuk begint met een stelling die ik probeer te onderbouwen. In dit denkraam zal ik vast hier en daar voorbij gaan aan nuances en emoties. Dit is werk in uitvoering, een poging om enige structuur te brengen in een complexe brij van soms tegenstrijdige ideeën, een uitnodiging tot discussie.

Als laatste noot: ik zie om me heen veel polycules die gelukkig en tevreden heel gelijkwaardig met elkaar relateren. Voor zover ik dat kan beoordelen gaat het dan vaak om constellaties waarin iedereen of juist niemand met elkaar samenwoont. Ik concentreer me daarom vooral op situaties waar iemand wel met de ene en niet met de andere partner samenwoont.

Laten we van start gaan.

Ieder individu is gelijkwaardig aan de anderen en ontleent daar basisrechten aan

De eerste set overwegingen zijn vooral gebaseerd op de ethiek: richtlijnen voor een juiste handelswijze die logisch af zijn af te leiden uit een paar basisprincipes.

Behandel anderen zoals je zelf behandeld wilt worden

De basis van de praktische ethiek is de ‘gouden regel’ die je terugziet in veel formuleringen:

  • De positieve vorm: Behandel anderen zoals je zelf behandeld wilt worden
  • De negatieve vorm: Wat gij niet wilt dat U geschiedt, doet dat ook een niet
  • De empathische vorm: Heb je naaste lief zoals je zelf

Rigoureuze toepassing van alle vormen is cruciaal om van polyamorie een succes te kunnen maken. De volgende secties zijn in feite uitwerkingen van deze gouden regel.

Behandel je metamour niet als een ‘ding’

Franklin Veaux en Eve Rickert leggen in hun polyamoriehandboek More than Two veel nadruk op ethiek. (Over de invloed van dit boek is wel een schaduw gekomen omdat later bleek dat Veaux zelf lang niet altijd ethisch gehandeld heeft richting zijn partners. Voor de stukken die ik er hier uit pik heeft dat mijns inziens echter niet zoveel effect. Het blijven waardevolle en bruikbare inzichten). Als een centrale regel hanteren ze dat je je metamour (partner van je partner) niet als ‘ding’ mag behandelen. Ook al is de relatie tussen jouw partner en je metamour soms lastig voor je, het is onethisch om van je partner te eisen dat die de relatie afbreekt of sterk beperkt om jouwentwil. Immers, hoe zou dat omgekeerd voelen?

Alleen jij en je partner gaan over jullie relatie en niemand anders

Veaux en Rickert stellen The Relationship Bill of Rights voor, een gedetailleerde set van ethische regels uit die je kunt beschouwen als basisrechten voor en in relaties. Het is een tamelijk radicaal pamflet, maar ik kan er mij in vinden. Hieronder de volledige, engelstalige versie:

You have the right, without shame, blame or guilt:
In all intimate relationships:

  • to be free from coercion, violence and intimidation
  • to choose the level of involvement and intimacy you want
  • to revoke consent to any form of intimacy at any time
  • to be told the truth
  • to say no to requests
  • to hold and express differing points of view
  • to feel all your emotions
  • to feel and communicate your emotions and needs
  • to set boundaries concerning your privacy needs
  • to set clear limits on the obligations you will make
  • to seek balance between what you give to the relationship and what is given back to you
  • to know that your partner will work with you to resolve problems that arise
  • to choose whether you want a monogamous or polyamorous relationship
  • to grow and change
  • to make mistakes
  • to end a relationship

In poly relationships:

  • to decide how many partners you want
  • to choose your own partners
  • to have an equal say with each of your partners in deciding the form your relationship with that partner will take
  • to choose the level of time and investment you will offer to each partner
  • to understand clearly any rules that will apply to your relationship before entering into it
  • to discuss with your partners decisions that affect you
  • to have time alone with each of your partners
  • to enjoy passion and special moments with each of your partners

In a poly network:

  • to choose the level of involvement and intimacy you want with your partners’ other partners
  • to be treated with courtesy
  • to seek compromise
  • to have relationships with people, not with relationships
  • to have plans made with your partner be respected; for instance, not changed at the last minute for trivial reasons
  • to be treated as a peer of every other person, not as a subordinate

Als ik de Relationship Bill of Rights in één zin samen zou moeten vatten: Alleen jij en je partner gaan over jullie relatie en niemand anders. Iedereen mag samen met de eigen partner zijn/haar relatie(s) in vrijheid vormgeven (meerhoeksrelaties laat ik hier even buiten beschouwing).

Grenzen bewaken in plaats van beperkingen opleggen

Het voorgaande betekent óók dat jij geen zeggenschap hebt over de relatie tussen jouw partner en je metamour. Het is onethisch om daar beperkingen aan op te leggen. Dat betekent niét dat je lijdzaam toe hoeft te zien als je ergens last van hebt. Je hebt het volste recht dat te bespreken met je partner. Immers, dat gaat de relatie tussen jullie tweeën aan. Jouw partner is de spil tussen jou en je metamour. Hij/zij is je primaire aanspreekpunt, niet je metamour. Het enige ultieme middel dat je hebt, is je éigen grenzen bewaken ten opzichte van je partner: “Dit is wat er gebeurt. Daar heb ik om deze reden last van. Als dat niet verandert dan moet ik daar deze consequentie aan verbinden.”

© Tatiana Gill 2014

Pas op voor koppel-privileges

Eén van de allermoeilijkste uitdagingen is om goed om te gaan met ‘koppel-privileges’. In deze context betekent ‘privilege’ een voordeel dat een persoon of groep heeft ten opzichte van anderen dat niet specifiek of expliciet zelf verdiend is. Het lastige is dat we ons lang niet altijd bewust zijn van de privileges die we hebben. Of is het zelfs moeilijk om ze toe te geven. Vaak gaat om een gewoonterecht, ingesleten traditie of onbewust patroon. Denk bijvoorbeeld aan het voordeel op de arbeidsmarkt dat witte mannen nog altijd hebben boven vrouwen en mannen van kleur. Rondom polyamorie hebben samenwonende koppels ook zulke privileges: het is een sociaal geaccepteerde relatievorm. Dat geeft geen gedoe met familie, vrienden en collega’s. Wettelijke regelingen zijn er op ingesteld. En zelfs de profielinstellingen van Facebook zijn er op ingesteld. Onbewust kan dit een niet-samenwonende partner op achterstand zetten. Ik kom hier later nog op terug.

Toch is gelijkwaardigheid tussen relaties een moeizaam concept

Gelijke basisrechten betekent niét gelijke rechten op alle fronten

De Relationship Bill of Rights definieert basisrechten die voor iedereen zouden moeten gelden. Maar dat betekent niet dat iedereen dezelfde rechten op alle fronten heeft. Vergelijk het met de Universele Rechten van de Mens. Die definiëren bijvoorbeeld het recht op arbeid, rechtvaardige beloning en een redelijke levensstandaard, maar níét dat die levensstandaard voor iedereen even hoog zou moeten zijn. Mensen verschillen, situaties verschillen en daarmee verschillen relaties. Er is geen morele basis om daar bezwaar tegen te hebben, al kan het emotioneel natuurlijk best lastig zijn.

Sommige zaken zijn niet ‘eerlijk’ te verdelen

“Delen is vermenigvuldigen” is een gevleugeld gezegde onder polyamoristen. Dat kan zeker waar zijn voor liefde, vriendschap en in sommige gevallen erotiek. Daarover zou je in gezonde polyrelaties niet al te veel gedoe over hoeven te hebben. Voor tijd en geld geldt dat anders. Dat zijn schaarse bronnen. Ze zijn objectief te meten en te verdelen, maar vaak gaat wat de één krijgt ten koste van wat de ander krijgt. Gezond onderhandelen is nodig om daar een verdeling in te vinden die voor iedereen werkt. Subtieler ligt het bij andere zaken.
Een gemeenschappelijke historie tussen twee partners is er nu eenmaal. Beide partners hebben daarin geïnvesteerd in bijvoorbeeld kinderen en gemeenschappelijk bezit. Een nieuwe partner heeft niet diezelfde investering gedaan en heeft daarmee niet vanzelfsprekend recht op toegang tot de vruchten van het geïnvesteerde ‘kapitaal’.
Tot op zekere hoogte kunnen daar ook sociale netwerken toe behoren. In netwerken is geïnvesteerd. En ze zijn ook kwetsbaar. Als het delen moeizaam verloopt, dan kunnen netwerken beschadigd worden, zodat uiteindelijk iedereen met lege handen staat.
Nog principiëler is dat ’volledige gelijkwaardigheid’ in relaties niet te definiëren en niet objectief te meten valt. ‘Gelijke’ relaties zijn onmogelijk, verschillen zullen altijd optreden. En hoe weeg je die verschillen dan? Iedereen heeft zijn/haar eigen subjectieve waardebeleving. Een voorbeeld uit eigen ervaring. Ooit heb ik geprobeerd om, naast de relatie met mijn vaste partner, twee gelijkwaardige polyrelaties naast elkaar vorm te geven. Door praktische omstandigheden verschilde het contactpatroon in die relaties. De ene partner zag ik eenmaal per twee weken, daar tussendoor hadden we een intensief mail- en whatsappverkeer. Met haar had ik in die periode een korte vakantie. De tweede partner zag ik eenmaal per week, maar had daartussen weinig tot geen contact. Samen bezochten we een tweedaags festival. In mijn eigen beleving was het contact volledig gelijkwaardig. Mijn beide polypartners beleefden dat allebei heel anders. Beiden hadden het gevoel dat ik intensiever contact had met de ander. Nu, achteraf, zie ik overigens heel goed dat mijn eigen opstelling een grote rol speelde in dit probleem. Mijn partners kwamen allebei op voor hun rechtmatige verlangens. Ik was de degene die onhandig en niet erg transparant de confrontatie daarover uit de weg ging. Dat gaf veel onduidelijkheid en daardoor onvrede. Wat verderop een aantal lessen die ik hieruit getrokken heb.

Zelfs áls een verdeling objectief eerlijk zou zijn, dan nóg blijft de ervaring anders

Het is een bekend psychologisch fenomeen dat iets verliezen veel meer negatieve emotie oplevert dan het verkrijgen ervan aan positieve emotie brengt. Pogingen tot objectivering daarvan spreken over een factor 3: iets verliezen ‘kost’ 3x zoveel als het ontvangen van hetzelfde. Dit is bijvoorbeeld getest met het effect van belonen versus beboeten. Een boete van 20 euro heeft net zoveel effect als de een beloning van 60 euro.
Het lijkt me redelijk te veronderstellen dat dat ook voor relaties opgaat. Stel een koppel dat een monogame relatie transformeert naar een polyamoreuze relatie. Een van beide (B) begint een relatie met een tweede partner (C). De (dan nog monogame) partner (A) kan een verlies ervaren van tijd, aandacht en zekerheid. A ervaart dat verlies dan driemaal zo zwaar als C zijn/haar winst ervaart. Voor A kan het veel te snel gaan en voor C veel te langzaam, terwijl het ‘objectief’ heel redelijk kan zijn hoe B deze transformatie vormgeeft. Dit verschil in ervaring kan voortdurend blijven spelen in relaties, niet alleen bij het begin maar ook bij elke ‘herschikking’ van prioriteiten van B.

Focus op schaarste kost energie

Koste wat kost gelijkwaardigheid nastreven is dus een nutteloos streven. Het komt voort uit het focusseren op de schaarste. Omdat die nooit ‘eerlijk’ te verdelen is, levert dat een permanente strijd op. En iedere strijd kost energie. En kent vaak alleen maar verliezers.

Focus in plaats daarvan op balans en ruimte voor iedereen

Als het weinig zin heeft om te praten over gelijkwaardigheid tussen relaties, wat is dan wél een goed streven? Ik zoek het antwoord in balans en ruimte voor iedereen, in redelijkheid rechtdoen aan alle personen en relaties, liefst op een manier dat ze elkaar versterken.

Vier de verschillen!

Als je focusseert op schaarste probeer je de verschillen tussen relaties te elimineren. Maar mensen verschillen, hun kwaliteiten verschillen, hun verlangens en interesses verschillen in relaties. Hoe heerlijk is het dan dat relaties kunnen verschillen! Je kunt immers met de ene partner verdieping vinden op een aspect waar de andere juist minder belangstelling voor heeft, en omgekeerd. Je kunt elkaar de ruimte gunnen om te groeien of te leven op een manier die je partner niet met jou kan en jij niet met je partner. Je metamour is dan iemand die jouw partner een basis geeft en helpt groeien, waar jij weer van kunt profiteren. Wees daarom blij dat je metamour anders is dan jij en dat de relatie tussen hem/haar en je partner anders is.

Balans tussen twee partners

In plaats van het streven naar ‘systemische’ of ‘inter-relationele’ gelijkwaardigheid is het zinniger te kijken naar de ‘intra-relationele’ of ‘inter-persoonlijke’ relatie en balans. In hoeverre werkt de relatie onderling, zónder te verwijzen naar andere relaties. Hoe is de verbinding onderling? Hoe voelt ieder zich gezien door de ander? Is er een balans in geven en ontvangen? Hoe is de communicatie onderling?

Bewaak je eigen balans!

Misschien nóg belangrijker is om te kijken naar je ‘intra-persoonlijke’ balans in een relatie. Jij investeert veel in relatie: in ieder geval tijd en energie. Een gezonde relatie levert een ‘netto rendement’: het levert meer energie op dan dat je er in stopt. Dit criterium is het belangrijkste om een relatie op te sturen en beoordelen.

Verdeel geen schaarste maar overvloed

Rijk worden is eenvoudig

Als je rijkdom definieert als ‘het bezitten van alles wat je begeert’, dan zijn er een paar manieren om rijk te worden. Je kunt materialistisch zorgen dat je meer bezit vergaart of juist ascetisch je begeerte beperken tot wat je al hebt. Het kan echter subtieler: goed begrijpen wat je écht nodig hebt en je energie daarop focusseren. Dan is het niet nodig om jezelf en jouw relatie te vergelijken met anderen en andere relaties. De rijkdom vind je in jezelf. Als je focust op wat je écht nodig hebt, krijg je dat sneller.  Het helpt enorm als je jezelf en je eigen prioriteiten kent. Iedereen kan last krijgen van jaloezie, dat is geen ramp. Maar snap wat precies jou triggert? Jaloezie kent veel gezichten (zie ook dit artikel) Welk heeft die bij jou? Is het afgunst, getriggerd door schaarste van tijd, geld, aandacht, status? Of ben je bang je partner te verliezen? Word je onzeker als je jezelf met je metamour vergelijkt? Voel je jezelf buitengesloten? Of wil je je territorium voor je alleen houden?

Er zijn belangrijke stappen om te bereiken wat voor jou belangrijk is:

  1. Snap precies wat je raakt en waar dat vandaan komt; vaak gaat het om pijn uit het verleden die eigenlijk niets met je partner of metamour te maken heeft;
  2. ga eerlijk na wat bij jouzelf ligt, en wat je dus zelf op te lossen hebt, en wat bij de ander ligt;
  3. richt je op de essentie van wat je van de anderen nodig hebt;
  4. wees volkomen eerlijk en transparant; verborgen bijbedoelingen worden altijd gevoeld;
  5. focuseer je op het stellen van je eigen grenzen ipv het beperken van de anderen;
  6. spreek in ik-boodschappen en niet in jij-boodschappen;
  7. focuseer je op de inhoud van wat je wilt bereiken en niet op de precieze vorm (bijvoorbeeld op: ‘voldoende tijd samen’ dan op een precies moment in het weekend); wees creatief en constructief in het samen vinden van nieuwe oplossingen

Van misgunnen naar gunnen, van schaarste naar overvloed

Natuurlijk is de ‘gouden regel’ cruciaal: jij verwacht van je partner en metamour dat ze jou geven wat jij nodig hebt. Zij mogen dat ook van jou verwachten. Je moet met elkaar mee willen bewegen en elkaar de ruimte gunnen. Dat geldt voor iedereen in het spel. Voor degenen in een al bestaande relatie kan het betekenen dat voormalige privileges ingeleverd moeten worden. Voor nieuwkomer kan het betekenen dat sommige wensen langzamer of helemaal niet ingevuld kunnen worden. Als iedereen zich dan oprecht focusseert op wat hij/zij écht nodig heeft, als iedereen elkaar dat gunt, dan kan er ruimte genoeg ontstaan voor iedereen, dan verandert jaloezie in ‘medeliefde’, dan verandert schaarste in overvloed.

De bijzondere rol van de (wo)man in the middle

De man of vrouw in het midden heeft natuurlijk een bijzondere positie. Jij hebt met twee partners het meeste profijt, de meeste lusten. Maar je hebt ook een flinke extra verantwoordelijkheid. Jij hebt immers wel je partners gekozen, maar zij hebben er meestal niet voor gekozen om elkaars metamour te worden.

Wees heel eerlijk en kritisch naar jezelf

Nog meer dan je partners kun jij onder druk komen te staan. Je kunt in woelige baren terecht komen. Je hebt een sterk kompas nodig. Wat drijft je? Wat zijn je verlangens? Waar zit jouw eigen pijn? In hoeverre zoek je bij je partner(s) wat je misschien bij jezelf moet zoeken? Waar liggen jouw eigen grenzen? Wat zou er met je gebeuren als de combinatie van relaties niet zou lukken? Welke consequentie zou je daaruit trekken? Hoe zou je daar mee omgaan?

Wees volkomen transparant naar iedereen

Het kan verleidelijk zijn om onplezierige boodschappen maar achter te houden of te verzachten. Uit eigen ervaring (zoals in het voorbeeld hierboven) kan ik getuigen dat je je daar altijd mee in de voet schiet. Het komt tóch op tafel. Een leidraad die ik mezelf nu voorhoud: hoe lastiger het is om te vertellen, hoe belangrijker het is om het wél te doen.

Wees een rots in de branding

Het is natuurlijk nodig om met al je partners mee te bewegen op het moment dat het belangrijk is, maar daaraan zijn grenzen. Op het moment dat jij steeds meebuigt, de ene keer met de ene partner en dan weer met de andere, dan word je onvoorspelbaar en, uiteindelijk, onbetrouwbaar. Je laat toe dat de ruis in het systeem alleen maar versterkt wordt. Ik heb dat zelf ook door schade en schande moeten ervaren. In mijn eerdere eigen voorbeeld was ik te bang voor een confrontatie met mijn beide partners en bleef daardoor heen en weer schipperen. Ik werd steeds onduidelijker en onvoorspelbaarder. Niemand, inclusief ikzelf, wist nog wat ze aan me hadden. Jouw rol is het om grenzen te bewaken, die van jezelf, maar je hebt ook er een rol bij dat je partners elkaars grenzen respecteren. Jouw partners moeten er jou op aan kunnen spreken dat hun grenzen geschonden worden. Jij moet op jouw beurt de ‘overtredende’ partner daarop aanspreken. Je moet zorgen dat je partners niet naar elkaar wijzen maar naar jou. Je moet zelf positie in durven te nemen, en waar nodig je partners corrigeren en eventueel consequenties te trekken. Dat is soms heel lastig en kan flink vuurwerk geven, maar daar moet je dan maar doorheen. Je hebt immers zelf voor deze positie gekozen. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden.

Op naar 1+1+1=4

In dit stuk belicht ik vooral de uitdagingen van een polysituatie. Die zijn niet mis, daar wind ik geen doekjes om. Maar als het lukt om elkaar écht geluk te gaan gunnen, dan kan iedereen elkaar steunen, boven zichzelf uitstijgen en samen meer geluk creëren dan ieder apart zou kunnen.

Filed Under: opinie  Tagged: gelijkwaardigheid, polyamorie

  • Home
  • Coaching
    • Coachgesprekken
    • Tarieven
    • Locaties
    • Online zelfhulp
    • Cursusdagen
    • Vragenlijsten
  • Zelfhulp
    • Veelgestelde vragen
    • Tips
    • Zelfhulpartikelen
    • Opinie & blogs
    • Boeken
    • Oefeningen
  • Activiteiten
  • Afspraakplanner
  • Over ons
    • Team
    • Onze visie op relaties
    • Testimonials
    • Social Enterprise
    • Spelregels & Privacy
    • Partners
  • English
  • Contact
    • Contactgegevens
    • Ontvang onze Liefdesbrief

© Copyright 2023 Liefde buiten de Lijntjes · Alle rechten voorbehouden