12. Polyamorie praktisch leven

In deze cursus hebben we verlangens en emoties onderzocht en handvatten gekregen hoe jullie daar samen mee om kunnen gaan. Nu is het tijd voor de praktijk!

Hoe doet een mens dat eigenlijk, polyamoreus leven? Hoe zorgen we in de praktijk voor vrijheid èn verbinding? Wat zijn de do’s and don’ts, tips en trucs? We gaan dieper in op wat in jullie leven speelt. In de loop van de cursus hebben we al vragen verzameld. Misschien zijn er nog meer opgekomen; we ontvangen ze graag!

Veel voorkomende kwesties/vragen

Vrienden, familie en omgeving: Wie vertellen we wat? Hoe gaan we om met oordelen of onbegrip? Hoeveel support kunnen/mogen we van hen verwachten? Wanneer introduceren we nieuwe partners?

Kinderen: Wat vertellen we ze? Waar betrekken we ze bij? Wat doen we als ze ergens moeite mee hebben?

Veilig vrijen: Hoe doen we het als er meerdere seksuele partners in het spel zijn? Hoe communiceer ik hierover met nieuwe contacten?

Afspraken: Waarover maken we afspraken, waarover niet, en hoe? Hoe bepalen we het tempo van het openen van onze relatie?

Tijd: Hoe verdelen we die? Hoe houden we ieder genoeg tijd over voor iets anders dan onze partners?

Metamours: Hoe ga ik om met de partner(s) van mijn partner(s)? Hoeveel rekening houden we met elkaar?

Aandacht: Hoe gaan we om met bellen, appen en ander contact buiten ontmoetingen? Hoe zorgen we dat we niet uit elkaar groeien als we ook andere partners krijgen?

11. Laat Me Vrij-gesprek

Met alles wat we nu hebben geleerd, hebben we een genuanceerd beeld van wat we samen kunnen bouwen, waar we individueel zorg voor kunnen dragen en de plek van autonomie en grenzen in onze relatie(s).

We bezegelen dit met een gesprek over verlangens die je voelt over met anderen zijn in het Laat Me Vrij-gesprek. Het doel van het gesprek in twee delen is vergelijkbaar met het Houd Me Vast-gesprek, namelijk dat jullie elkaars diepere emoties en gevoelens beter begrijpen en daardoor een sterkere verbinding voelen.

Dit is geen onderhandeling of moment om afspraken te maken. Ook hoef je de verlangens van je partner niet “goed te keuren”. Dit is een moment om dichter bij elkaar te komen, met wat er leeft en speelt, zonder praktische uitkomst.

Laat Me Vrij-gesprek deel 1: het verlangen

Partner A vertelt over positieve verlangens buiten deze relatie:

– Wat ik graag zou willen doen…

– Waar ik vaak over nadenk…

– Ik fantaseer over…

Partner A vertelt dan waarom het spannend is voor diegene om dit te delen, vanuit de schaduwovertuiging/hechtingsbehoefte:

– Ik heb dit niet eerder verteld, omdat ik bang was…

– Ik ben ervan overtuigd geweest dat…

– Het oordeel dat ik op mezelf had hierover, is/was…

Partner A vertelt wat dit verlangen belangrijk maakt (wat biedt dit aan moois, fijns, leuks) en waarom dit buiten jullie relatie ligt, zonder zich te verdedigen.

– Dit verlangen is belangrijk voor me, omdat…

– Wat het me biedt om dit met (een) ander(en) te doen is…

Partner B stelt vragen om dat te onderzoeken

– Kun je me meer vertellen over…?

– Speelt dit al lang voor je?

– Waar zit het grootste verlangen precies in?

– Welk deel is het meest spannend voor je om te delen?

Partner A vertelt meer, geeft verheldering.

– Specifiek ben ik veel bezig met…

– Het zou me… gevoelens geven. Het meest leuke daaraan vind ik…

Partner B begrijpt wat A‘s verlangen is en waarom dit verlangen buiten de relatie ligt, en bevestigt in de volgende zinnen:

– Ik begrijp dat je … zoekt buiten onze relatie.

– Ik ben blij dat jij je kwetsbaarheid met mij deelt.

– Ik vind het belangrijk om er voor je te zijn.

– Ik wil het aangaan dit verlangen met je te onderzoeken.

(Let op! Dit is geen belofte, of afspraak tot actie.)

Partner A bedankt B voor diens begrip:

– Dankjewel dat je naar me luistert en me wil horen.

– Ik wil nu graag naar jou luisteren en er voor jou zijn.

Laat Me Vrij-gesprek deel 2: erkennen

Partner B vertelt over diens gevoelens bij het horen van A‘s verlangen. Dat kan gaan over wat gunnend en positief voelt, maar ook wat angstig voelt en schaduwovertuigingen raakt.

– Wat ik best makkelijk vond om te horen was…

– Wat me raakte was dat je vertelde over… Ik voel me dan… (hechtingsbehoeften en schaduwovertuigingen).

– Ik ben dan bang dat … gebeurt.

Partner A laat blijken dat diegene B‘s ervaring begrijpt.

– Ik begrijp dat dit voor jou ook spannend is.

– Wat je vertelde over …, dat kan ik me voorstellen. Jij hebt dan angst voor …

– Ik vind het fijn dat je me erover vertelt.

(Gaat dit niet vanzelf, doe dan een HMV-gesprek.)

Partner B bedankt A voor diens begrip.

– Dankjewel dat je bij me bent, bij me blijft, en dat je dit met mij wilt onderzoeken.

Oefening 11.1
Voer samen een LMV-gesprek

– Beslis wie eerst over diens verlangens vertelt.

– Ga dan na: welk verlangen speelt er bij mij? Je kunt teruggaan naar de verlangens van dag 2, blok 1. Heb je vervolgens specifieke gedachten, wensen of fantasieën bij die verlangens? Neem dit als startpunt.

– Voer het gesprek eenmaal de ene kant op (jij bent partner A, de ander partner B), en wissel daarna van beurt.

 

Oefening 11.2
Wat we deelden en wat we delen (met kaartspel)

Pak het verlangenskaartspel er opnieuw bij.

Maak ieder eerst een rij van dingen die jullie eerder hebben gedeeld.

Maak daarna ieder een rij van de dingen die je in de toekomst met elkaar wil delen.

Wat is het verschil tussen iedere rij? Ga dat na en schrijf dat op.

Wissel vervolgens met elkaar uit, volgens het LMV-gesprek.

Oefening 11.3

Stappen van verlangen

Het verlangen om een relatie te openen is vaak een grote stap, waarbij veel emoties de kop op kunnen steken. Je weet ook vaak niet hoe je er op zult gaan reageren. Daarom is het verstandig om het openen van je relatie in stapjes te doen. Zo geef je iedereen de tijd geleidelijk te wennen en kun je inspelen op emoties en situaties die je van tevoren niet voorzien had. Ook al zijn beide partners even gemotiveerd, in de praktijk zullen er snelheidsverschillen gaan optreden. Faseren is daarom altijd belangrijk, en deze oefening is een gereedschap om daarbij te helpen.

1. Partner A, degene die graag een flinke stap vooruit wil zetten, kiest een belangrijk onderwerp (bijvoorbeeld, “Ik wil graag seks met iemand anders” of “Ik wil graag contacten aangaan met mensen van mijn eigen gender”)
2. Partner A bedenkt welke tussenstappen die kan onderscheiden. Welke dingen gaan er allemaal plaatsvinden wanneer je dit verlangen gaat leven? Schrijf elke stap (een datingprofiel aanmaken, swipen, afspraakje maken, optutten vooraf, de date zelf, met iemand mee naar huis, seks hebben, … ) die je maakt op een eigen post-it. Maak het specifiek en expliciet, je hebt zo meer dan tien briefjes vol.
3. Partner B neemt de briefjes van A en sorteert die op volgorde van makkelijk naar moeilijk.
4. Partner B voelt bij zichzelf bij welke stap het emotioneel echt lastig begint te worden
5. Partner A & B bespreken dit samen. Misschien is die stap nog te verfijnen in tussenstapjes. Kom samen tot de conclusie wat de eerste lastige stap zou zijn

Oefening 11.4
Het totaalpakket

In deze cursus hebben we veel verschillende onderwerpen besproken. Deze oefening brengt alles samen en helpt tot concrete afspraken te komen.

Verbinding

1. Om me in onze relatie veilig en verbonden te blijven voelen is het voor mij nodig dat er voldoende is van…
2. Wat ik daar zelf aan ga doen is…
3. Waar ik jouw hulp voor nodig heb is…
4. Wat kunnen wij hierover afspreken?

Passie

1. Om de passie in onze relatie levend te houden is het voor mij nodig dat wij samen …
2. Wat ik daar zelf aan ga doen is …
3. Waar ik jouw hulp voor nodig heb is …
4. Wat kunnen wij hierover afspreken?

Vrijheid & autonomie

1. Om genoeg vrijheid in onze relatie te voelen is het voor mij nodig dat ik …
2. Wat ik daar zelf aan ga doen is …
3. Waar ik jouw hulp voor nodig heb is …
4. Wat wij hierover kunnen afspreken is …
5. Welke eerste stap gaan we morgen zetten?
6. Hoe zorgen we dat we het gesprek hierover constructief op gang houden?

Er is veel te zeggen over seks en dat doen velen dan ook. Emotionele veiligheid bij de ander en in jezelf is een voorwaarde voor verbonden seks, maar in alleen maar veiligheid vinden we vaak niet de spanning die seks zo enerverend kan maken. Hoe zorgen we voor genoeg veiligheid dat we ons open durven stellen, durven spreken over hete en spannende fantasieën, durven loslaten in overgave aan genot en heerlijke sensatie? En hoe zorgen we voor genoeg afstand, zodat we elkaar (opnieuw) kunnen ontdekken, voorbij een routine of sleur?

Een belangrijke basisvoorwaarde is dat niemand ooit verplicht is tot seks. Jouw lijf is van jou en je hoeft alleen te doen wat je zelf wilt. Andersom betekent dit ook dat je dus nooit recht hebt op seks van je partner(s), ook niet als je voor monogamie kiest, ook niet als je op dit moment geen andere (seksuele) partners hebt. Aan seks doen is voor ieder een autonome en vrije keus.

Ieder persoon is een seksueel wezen (ook als ze aseksueel zijn; ook dat is een valide verhouding tot seksualiteit) en je seks is een sensatie die in jezelf zit. Seks bestaat dus niet alleen maar in interactie tussen mensen. Vanuit dat individuele perspectief kunnen we wèl mensen uitnodigen om mee te doen met onze seksualiteit en om hun seksualiteit te beleven.

Doelgerichtheid maakt seks vaak minder leuk, aandachtige en nieuwsgierige aanwezigheid maakt alle interacties mooier. Daarom verleggen we onze focus van seksuele handelingen naar plezierige sensaties. De centrale vraag wordt dan: Welke aanraking zou nu echt plezierig zijn voor mij?

The Wheel of Consent (of: de cirkel van overeenkomst)

Consent is geen boxje om af te vinken, maar een basisvoorwaarde voor plezante interacties. Binnen seks en intimiteit, maar ook in interacties daarbuiten.

Consent (overeenkomst) betekent: wederzijdse, enthousiaste en geïnformeerde afstemming en instemming tussen alle betrokkenen. Wanneer het niet lekker loopt tijdens aanraking en seks, is er vaak onduidelijkheid: Wat wordt er van mij verwacht? Doe ik het wel goed? Hoe kan ik krijgen wat ik wil? Vindt de ander het wel leuk? Vind ik het zelf nog wel leuk?

We maken onderscheid tussen twee factoren: Wie doet de handeling, jij of ik? En voor wie is de gift, voor jou of voor mij? Daardoor ontstaan er binnen de cirkel van overeenkomst twee dynamieken en vier kwadranten, met ieder hun eigen smaak: dienen & accepteren, en nemen & toestaan. Elk kwadrant is op een eigen manier plezierig en heeft eigen uitdagingen.

Dienen & accepteren

Het fijne van accepteren (vaak benoemd als ontvangen) is de ontspanning en extase: jij vraagt precies om wat je wilt, de ander geeft dit aan jou en jij kunt daarin ontspannen. Vaak voelen mensen zich dankbaar. De uitdaging voor accepteren is precies dat expliciet maken, vertrouwen dat de ander niet stiekem iets bij je komt halen, en vertrouwen dat die ander echt oké is met wat diegene je geeft.

De schoonheid van dienen (vaak benoemd als geven) is het genieten van de anders plezier: jij draagt bij aan een heerlijk gevoel bij de ander. Vaak voelen mensen altruïsme. De uitdaging van dienen is het enkel doen vanuit generositeit (dus niet meer geven dan je hebt) en je eigen verlangens bewaren voor een later moment.

Nemen & toestaan (ofwel: the lovers touch)

Het lekkere van nemen is de intimiteit van de ander als jouw speelveld hebben; dat is spannend en vaak sexy! Omdat jij hebt gevraagd hoe je de ander mag aanraken, weet je zeker dat het oké is en kun je opgaan in diegene aanraken zoals jij dat lekker vindt. Dit doet een beroep op je integriteit en verantwoordelijkheidsgevoel: niet meer nemen dan je gevraagd hebt en héél expliciet zijn over wat je wilt.

De heerlijkheid van toestaan zit in het voelen dat je gewild wordt. Je geeft toegang tot jezelf tot zover het voor jou oké is en kunt genieten van dat die ander van jou geniet. Zelfbewustzijn is een groot thema, wat heel krachtig kan voelen en waar ook de uitdaging ligt. Toestaan is zeker niet hetzelfde als uitzitten, tolereren of over je grenzen laten gaan. Aangeven wat je wel kan geven en wat niet, is voor dit kwadrant vaak een onderwerp van gesprek.

Wat je kunt tegenkomen

Degene die een gift krijgt (dus nemen of accepteren), vraagt om de gift. Hier zit de spanning van zowel veiligheid als nieuwigheid: durf je expliciet en helder te zijn over wat je wil? En kan degene die dient of toestaat de ander goed horen en oprecht nagaan of die aan hun vraag tegemoet kan komen? Dat vraagt rust en veiligheid. Het kan best uitdagend zijn om te voelen wat je echt wil, en dan lijkt het makkelijker om maar om iets te vragen waarvan je weet dat de ander het toch wel leuk vindt. Vertraag dan en neem de tijd: welke aanraking zou jou nu plezier geven?

Soms blijkt dat we langs elkaar heen zijn gelopen: de één vindt zichzelf telkens terug in het kwadrant dienen, en de ander voelt zich in het kwadrant toestaan. Dan is er dus geen gift en is aanraking uiteindelijk frustrerend en onbevredigend. Dat vraagt dus om een explicieter vragen om wat ieder wil.

Ook kan het uitdagend zijn om het onderscheid te maken tussen dienen en nemen. Als je iemand aanraakt en het is voor hun plezier, dan mag je daar toch zeker zelf ook wel lol van hebben? Dit gaat voorbij aan de focus van de aandacht: ligt die op jouw plezier of op het plezier van de ander? Omdat het vaak spannend is om te nemen, verpakken we dat nogal eens als dienen.

Je kunt je consent te allen tijde intrekken, ongeacht in welk kwadrant je je bevindt. Als een aanraking toch anders gaat dan je had verwacht, als het genoeg voor je is, als je merkt dat je iets anders wilt of kunt geven, maak dit verbaal expliciet! Want nogmaals; consent is het uitgangspunt, niet een middel om ergens (seks, intimiteit, orgasmes, wat dan ook) te komen.

 

Opdracht – Het drieminutenspel

Ieder krijgt om beurten een gift van drie minuten.

Wanneer de gift voor Partner A is, mag die kiezen: wil diegene aangeraakt worden door B voor A‘s plezier (accepteren), of B aanraken voor A‘s plezier (nemen)? Voel bij jezelf wat je nu echt plezierig lijkt om drie minuten te doen, neem tijd als je dat nodig hebt, je hebt geen haast.

Partner A vertelt wat diegene wil, zo expliciet en duidelijk mogelijk. Welke aanraking, waar, op welke manier, hoe hard? Partner B gaat na: is dit iets wat ik genereus kan bieden? Als ja, dan kun je beginnen. Als nee, dan gaat B na of er iets aangepast kan worden waardoor diegene het wel kan bieden, of dat diegene een alternatief kan bieden. “Nee” is een valide antwoord dat geen uitleg of excuses vraagt; fijn dat je niet over je grenzen gaat!

Als jullie een overeenstemming hebben bereikt, zet dan een klokje van drie minuten en doe wat jullie hebben afgesproken.

In die drie minuten is het oké om kleine dingen te wijzigen om het consensueel te houden (wil je het zachter doen, meer op deze manier, …).

Na drie minuten wisselt de beurt.

Opdracht – Waar zitten wij in de cirkel van overeenkomst?

Bespreek met elkaar:

• In welk kwadrant zitten jullie ieder het liefst?
• Is dat ook hoe jullie aanraking, intimiteit en seks er nu uitziet? Wat doen jullie al zoals je wil? Wat zouden jullie wel anders willen?
• Hebben jullie wel eens verwarring over of de ander het leuk vindt, dat het wel oké is voor de ander, dat je zelf niet zeker weet of je dit wel wil, of dat je het idee hebt dat je niet aan je trekken komt? Waar in de cirkel van overeenkomst ontstaat dan de verwarring?
• Waar zou je wel om willen vragen, maar heb je tot nu toe nog niet gedurfd?

In een relatie wil je veel wèl: liefde, verbinding, seks, samenzijn en nog veel meer. Maar er zijn ook dingen die je misschien niet wilt, bijvoorbeeld: niet alles samen doen, niet altijd mee naar schoonfamilie, niet altijd of op alle manieren seks, niet altijd de klusjes van je partner opknappen. Dat ieder diens eigen grenzen kent en beschermt, is belangrijk om een gezonde relatie te hebben en te houden.

Daarin kun je ook doorschieten en je partner zo beknotten, dat dat je diens grenzen weer overschrijdt, waardoor diegene op diens beurt gefrustreerd raakt en zich allicht onvrij voelt.

In polyamoreuze relaties is het uiten van gezonde grenzen extra belangrijk. Jullie worden immers geconfronteerd met veel intieme, persoonlijke uitdagingen die vaak ook nog onverwachts en nieuw voor jullie zijn. Om je grenzen te beschermen is het belangrijk dat je de juiste grens beschermt. In dit hoofdstuk leer je onderscheid maken tussen de verschillende grenzen en je onderzoek hoe het met jouw grenzen gesteld is.

Verlangen is de motor van verandering en daarmee zowel krachtig als kwetsbaar. Omdat verlangen vaak van diep van binnen komt, is het spannend om het te uiten en kan het kwetsbaar zijn om voor verlangens uit te komen. Tegelijkertijd is het de meest oprechte motivatie om iets in gang te zetten, om iets (anders) te gaan doen of om een relatie met iemand aan te gaan; daarmee is het een ware natuurkracht.

Vrije vs. onvrije verlangens

Verlangen kan betekenen: iets begeren, het heel erg graag willen. Het kan ook zijn: beslist willen dat iets gebeurt, een nadrukkelijke wens ter bevrediging van een behoefte.

Een vrij verlangen komt vanuit een zekere tevredenheid en rust, uitkijkend naar een verdere verrijking; vervulling is fijn maar niet strikt noodzakelijk voor je levensgeluk. Een onvrij verlangen komt vanuit noodzaak, tekort of nodig vinden dat iets gebeurt; vervulling voelt als noodzakelijk voor je levensgeluk, niet-vervullen leidt tot frustratie.

Zowel een vrij als een onvrij verlangen kunnen sterke krachten zijn; het is dus belangrijk om goed te weten met welke je te maken hebt. Een heel sterk onvrij verlangen is mogelijk een hechtingsbehoefte, gekoppeld aan een schaduwovertuiging. Een nog sterker, bijna onhoudbaar verlangen kan duiden op een verslaving. Het kan helpend zijn om zulke sterke onvrije verlangens op die manieren te onderzoeken.

Positieve vs. negatieve verlangens

Een positief verlangen is verlangen naar iets dat er nog niet of nog niet genoeg is. Een negatief verlangen is verlangen dat er iets vervelends verdwijnt of minder wordt.

Zowel positief als negatief verlangen kunnen hele belangrijke sensaties zijn. Een positief verlangen genereert vaak meer energie dan een negatief verlangen, zowel bij jouzelf als je partner(s). Het kan erg helpen om een negatief verlangen te herformuleren als een positief verlangen. Als je een verlangen als heel sterk negatief ervaart, zou het ook een grens kunnen zijn die wordt overschreden. Hier komen we later op terug.

Het vervullen van een verlangen levert wat op maar komt altijd tegen een prijs, al is het maar de tijd en aandacht die je eraan spendeert. Het kan zijn dat je zelf die prijs betaalt, vaak treft het ook je partner. Hoe vrijer en positiever een verlangen voelt, hoe groter je mentale souplesse is om samen met een partner een vervulling te vinden die voor jullie beiden past. Om die reden focussen we ons in dit blok zoveel mogelijk op vrije en positieve verlangens.

Prioriteiten in liefde en relaties

Maar wat verlang je eigenlijk precies in liefde en je relatie(s)? Iedereen heeft een eigen wensenlijstje en waarschijnlijk heeft de ene partner iets andere prioriteiten dan de ander(en). Elkaar hierin goed begrijpen en respecteren is belangrijk voor een gezonde relatie.

Je ziet twee dimensies. Verlangens kunnen gaan over rust en stabiliteit of juist over dynamiek en ontwikkeling. Daarnaast kunnen ze gaan over dingen die je samen doet, of juist over wat je meer apart van elkaar kunt of moet doen. Samen komen daar vier verschillende groepen van verlangens uit: verbinding, passie, autonomie en vrijheid.

Ieder van die vier groepen kan weer vier verschillende vormen krijgen:

• praktisch (‘handen’)
• emotioneel (‘hart’)
• intellectueel (‘hoofd’)
• lichamelijk/seksueel (‘hormonen’)

Bij elkaar geeft dat 4×4=16 verschillende smaken verlangens.

Oefening – Onderzoek sensaties

Ga met jezelf op een comfortabele plek zitten, waar je fysiek kunt ontspannen en zet een timer op, zeg, 15 minuten. Leg een notitieblokje met pen naast je.

Kalmeer je ademhaling, kom tot rust. Let dan op de fysieke sensaties in je lijf.

Het kan zijn dat je emoties voelt, juist wanneer je aandacht aan je lichaam besteedt. Geef ze aandacht en kom dan terug naar de fysieke sensaties.

Welke fysieke sensaties zijn op dit moment prettig? Wat voelt lekker in je lijf? Je kleding tegen je huid, je handen op je schoot, de beweging van je ademhaling, je schoenen om je voet, je billen op de stoel of de grond. Misschien heb je spierpijn of rommelt je buik. Misschien tintelt er ergens iets, zijn sommige stukken van je lijf warm of juist fris. We gaan niet uit van de sensaties die we extra toevoegen, maar simpelweg wat er nu al is. Daar zit plezier in, een cadeautje van het leven!

Wanneer je iets waarneemt wat aangenaam is, schrijf dan op: Waar voelt het lekker en wat is er lekker aan? Bijvoorbeeld: gekromde vingers, stevig en warm. Of: mijn bovenbenen, gloeiend.

Door stil te staan bij prettige sensaties merk je dat plezier altijd al aanwezig is, nog zonder extra toevoegingen of zonder iets te doen. Het maakt het ook makkelijker te herkennen wanneer we iets lekker en fijn vinden.

Oefening – Benoem je verlangens

Pak ieder een kaartspel. Kies daaruit 12 kaarten die voor jou belangrijk zijn in relaties, zowel onderwerpen die al wel en die nog niet (voldoende) tot zijn recht komen.

Verdeel deze onderwerpen in drie groepjes:

• Wat erg fijn is aan onze relatie, wat ik wil behouden, wat ik misschien nóg meer zou willen
• Wat ik aan onze relatie zou willen toevoegen of verbeteren
• Wat ik graag los van onze relatie zou willen

Bespreek wat er al fijn is. Wat zou er nóg meer versterkt kunnen worden? Hoe voelt dat vooruitzicht voor beiden?

Bespreek (zoveel mogelijk in vrije en positieve termen) wat er nog meer of beter zou kunnen. In hoeverre delen jullie dit? Welk gevoel geeft het vooruitzicht om meer te doen van wat je allebei wilt? En hoe is dat voor iets doen wat één van beiden wil? Zien jullie al manieren om daar mee om te gaan? Zijn er kernbehoeftes in het geding?

Bespreek (zoveel mogelijk in vrije en positieve termen) welke verlangens je hebt om los van elkaar te vervullen. Waarom zijn die belangrijk? Welk gevoel geven de verlangens van je partner je? Zijn er kernbehoeftes en schaduwovertuigingen in het spel?

Noteer de belangrijkste verlangens die je in deze cursus verder wilt onderzoeken.