zelfhulpinfo

Goede afspraken maken, hoe doe je dat?

Joost Horsten, 25 februari 2020 Reageer

Het is spannend als je relatie een nieuwe vorm krijgt. Misschien ga je je relatie openen, misschien verandert er iets anders. Wat vanzelfsprekend leek, is dat voortaan niet meer. Wat gaat het betekenen voor je relatie? En voor jezelf? Of misschien ben je zelf single en begin je een relatie met iemand die al een relatie heeft. Waar ben je precies aan toe? Het is niet vreemd als je je onzeker voelt, zeker in het prille begin van een nieuwe situatie. Misschien wil je eigenlijk helemaal geen open relatie maar probeer je daar toch je partner ruimte voor te geven. Er is geen standaardmodel voor nonmonogame relaties en sowieso is elke relatie uniek. Je zoekt houvast om je weg te vinden. Een stel goede afspraken helpt enorm.

Waarom zijn goede afspraken belangrijk?

We zien nogal eens stellen die elkaar de ruimte gaan geven en daarbij wel lang en intensief gepraat hebben over verlangens en lastige gevoelens, maar níet concreet genoeg geworden zijn in wat dan wél en niet OK is in de kwetsbare eerste onderzoeksfase. Degene die iemand anders ontmoet raakt vol vuur en enthousiasme en lijkt spoorslags vertrokken uit de relatie, de andere partner in onzekerheid achterlatend. Emoties knagen aan het geduld en relativeringsvermogen. Verwachtingen over en weer blijken impliciet te zijn en niet expliciet (genoeg) uitgesproken. Het vertrouwen krijgt een deuk. Die eerste kwetsbare onderzoeksfase vraagt om een delicate balans van bescherming en veiligheid aan de ene kant en de ruimte en vrijheid voor onderzoek en ontmoetingen. Zonder goede afspraken komt enerzijds vertrouwen te zeer in de knel en frustreert anderzijds de mogelijkheid tot ontplooiing.

Verder, als een partner de wereld buiten onderzoekt, kan de bestaande relatie (tijdelijk) op het tweede plan komen, bewust of onbewust. Als één van de partners achterblijft, kan dat frustrerend werken. Ook als allebei de partners nieuwe ontmoetingen hebben, kan dat de bestaande relatie uithollen. Bewust investeren in de bestaande relatie is belangrijk maar sneeuwt vaak onder en dus is het slim om ook daarover goede afspraken te maken.

Waarover maak je afspraken?

Dat is helemaal aan jullie zelf. Over wat belangrijk is voor tenminste één van jullie. Als vuistregel: hoe harder dat iets schuurt, hoe belangrijker afspraken erover zijn. Dit is een lijstje van veel voorkomende onderwerpen:

- Seks en intimiteit – Wat versta je precies onder intimiteit en seks? Wat wel, wat niet? Met wie? Wanneer? Waar? Hoe ga je om met veilig vrijen?
- Liefde & verliefdheid – Misschien dat seks met een ander OK is, maar ook als iemand verliefd wordt? En als dat niet zou mogen, hoe denk je dat te voorkomen en wat doe je als dat toch gebeurt?
- Onderlinge communicatie – Wat vertel je elkaar? Wat niet? Wanneer, vooraf of achteraf? Gevraagd of ongevraagd? Waar ligt de grens van privacy, ook van de andere partners? Hoe communiceer je met elkaar als de één bij een andere partner is?
- Communicatie met de buitenwereld – Wat vertel je kinderen, familie, vrienden, collega’s? Wanneer?
- Tijdsbesteding – Hoeveel tijd besteed je met andere partners? Of, misschien beter, hoeveel tijd besteed je aan elkaar?

Vergeet ook niet om afspraken te maken over het versterken van je bestaande relatie:

Vertrouwen en veiligheid: Wat heb je nog meer nodig voor onderlinge vertrouwen en veiligheid (zie ook dit artikel)
Nieuwe energie: Wat gaan je doen om samen nieuwe energie in je bestaande relatie te blazen? (zie ook hier)

Maar wat zijn ‘goede’ afspraken dan?

Over de inhoud van die afspraken gaan we hier geen oordeel geven, want dat is aan jullie zelf. Wat telt, is of de afspraken jullie helpen. En dan zijn er wel een paar vuistregels te geven. Iedereen die wel eens in een project gewerkt heeft kent de uitdrukking dat afspraken SMART moeten zijn, wat een acroniem is voor Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden. Dat geldt ook hier. Het aangaan van een open relatie kun je immers ook als een soort project zien. Ik verklap alvast dat de T van Tijdgebonden hier misschien wel het allerbelangrijkst is.

Specifiek – wees kristalhelder

Wees zo specifiek mogelijk over belangrijke onderwerpen. Wat is (op dit moment) wel en niet OK? Wat versta je onder ‘seks’ met iemand anders? Wel of niet overnachten? Wanneer vertel je precies dat er iemand anders in het spel is? Wat vertel je elkaar wel en niet?

Meetbaar – laat zo min mogelijk misverstanden

Hoe verdeel je je tijd? Als je een andere partner gaat zien, hoe vaak, hoe lang? Hoeveel partners is OK?

Acceptabel – voor iedereen

Afspraken werken alleen als ze acceptabel zijn voor alle relevante betrokkenen. Eenzijdige afspraken zijn geen afspraken maar geboden of verboden. En dat gaat onherroepelijk wringen. Ook afspraken tussen twee partners die eenzijdig een derde partner betreffen zijn voer voor frictie en dus niet handig. Onderhandelen en waar mogelijk met elkaar meebewegen helpt om een betrouwbare basis onder de afspraken te leggen.

Realistisch – spreek niks af dat toch niet haalbaar is

Misschien is het verleidelijk om heel idealistisch te zijn of juist heel restrictief. Hoe lastig het soms ook is, het helpt om met twee benen op de grond te blijven en de realiteit te aanvaarden. Zo zijn wij vrij sceptisch over een afspraak die we regelmatig tegen komen onder swingers: “Seks met een ander is OK, maar je mag niet verliefd worden”. Verliefd worden heb je niet in de hand, wél wat je ermee doet. Een realistischer afspraak is bijvoorbeeld: “Mocht ik verliefd worden, dan meld ik het meteen en dan bespreken we verder wat te doen”. Je kunt je ook afvragen of het omgekeerde realistisch is: “We gaan samen een weekend weg, maar hebben geen seks”. Je hebt niets aan afspraken die waarschijnlijk toch verbroken worden.

Tijdgebonden – focus op de korte termijn

In projecten betekent ‘tijdgebonden’ meestal dat zaken op een bepaald moment klaar moeten zijn. Hier bedoelen we iets anders. Maak afspraken voor een bepaalde periode, bijvoorbeeld voor de komende twee maanden. Je maakt een set afspraken die op dit moment gelden en tot een van te voren afgesproken einddatum. Bovendien spreek je af hoe je in die periode elkaar op de hoogte houdt en tussentijds evalueert. Een vast moment in de week afspreken waarop alles op tafel komt, werkt in de praktijk vaak heel goed. Die periode kun je allebei gebruiken om te onderzoeken wat je te onderzoeken hebt, binnen de grenzen van de afspraken. Als de afgesproken periode eindigt, maak je weer afspraken voor een nieuwe periode. Het is verstandig om in het begin die periode niet te lang te maken. Op termijn zul je waarschijnlijk merken dat die periode langer wordt. Dat is een teken dat je relatie geleidelijk in de nieuwe situatie stabieler wordt.

Afspraken tijdgebonden maken heeft dus een dubbel effect. Het geeft aan de ene kant duidelijkheid, grenzen en een zekere rust binnen de periode. Aan de andere kant geeft het de ruimte om geleidelijk naar een nieuwe situatie toe te groeien.

Ik wil een open relatie, maar mijn partner niet. Wat nu?

Joost Horsten, 18 januari 2020 Reageer

De kans is groot dat jij en je partner jullie relatie gestart zijn met de verwachting dat jullie monogaam zouden zijn. Dat is immers vaak nog steeds ‘zoals het hoort’. Maar wat nu als je verliefd wordt op een ander en dat niet meer wilt onderdrukken? Of als je steeds sterker voelt dat monogaam leven niets voor jou is, dat je ‘meer’ wilt? Dat verandert opeens het speelbord en jij wilt de spelregels veranderen. Je partner zit daar niet persé op te wachten en wil misschien de zaken bij het oude laten. Wat nu?

Het goede nieuws is: je bent niet alleen. Velen zijn je voorgegaan. Vrijwel iedereen die een bestaande monogame relatie opende heeft dit meegemaakt en is er uitgekomen met zijn/haar partner. En dat zijn er veel. Het slechte nieuws: het kan veel moeite, tijd, pijn en verdriet kosten en het lukt soms ook gewoon niet om er samen uit te komen.

Deze vraag is complex en we hebben niet te pretentie om in een kort artikel als dit het hele antwoord te kunnen geven. We hebben wel wat handvatten voor een gesprek met elkaar.

Een open relatie is niet abnormaal

Monogamie is weliswaar nog steeds de gangbare ‘norm’ maar dat betekent niet dat dat ook altijd de praktijk is. Volgens sommige wetenschappers is monogamie niet onze natuur en zijn we als mens van nature veel meer nonmomogaam. In de helft van de relaties komt vreemdgaan voor. Veel liever doe je het open en eerlijk en daarin ben je niet alleen: naar schatting hebben maar liefst 3 miljoen Nederlanders en Vlamingen ooit een open eerlijke relatie gehad.

Elke afspraak kun je opnieuw onderhandelen

Akkoord, je hebt ooit afgesproken om monogaam te zijn. Maar dat was ooit, toen, misschien lang geleden. Inmiddels ben je ouder geworden, je hebt dingen meegemaakt, je leven is veranderd. Het is heel normaal dat je in een nieuwe situatie nieuwe wensen hebt en daarom nieuwe spelregels nodig hebt. Dat gebeurt in de internationale politiek maar ook gewoon in je werk, met je kinderen, met vrienden en familie en ook in je relatie. Dus waarom zou je ook oude afspraken over seksualiteit niet ter discussie kunnen stellen?

Jouw verlangen is OK

Niemand kan jou je verlangen afnemen. Het is van jou en het hoort bij jou. Het maakt onderdeel uit van wie je bent. Er is geen enkele reden om dat te ontkennen of je daarvoor te schamen. Wat je er daadwerkelijk mee doet is een ander verhaal. Daarover kun en moet je een bewuste keuze maken die je met je partner bespreekt.

Je partners verlangen is OK

Wat voor jou geldt, geldt ook voor je partner. Die heeft er niet op zitten wachten dat jij niet-monogaam wilt gaan leven en heeft het volste recht om te verlangen dat de situatie bij het oude blijft. Maar dat verlangen is geen recht.

Jullie verlangens zijn dus tegenstrijdig. Geen van beide kan de ander zijn/haar verlangens ontzeggen. Dus zullen jullie er samen uit moeten zien te komen. Een cruciale stap is elkaars verlangens respecteren.

Communiceer, communiceer, communiceer!

In kringen van polyamoristen klinkt vaak: “Er zijn drie prioriteiten voor een succesvolle polyamoreuze relatie: communiceren, communiceren en communiceren”. En dat is niet overdreven. Sommigen noemen polyamorie ook wel de “hogeschool van de relatiekunst”. Eén relatie onderhouden is soms al niet makkelijk en de complexiteit neemt nog eens exponentieel toe met het aantal relaties dat je hebt. Goed communiceren met je partners is bittere noodzaak. En dat begint al meteen op het punt waar je nu staat. Het is essentieel om heel veel te praten, maar vooral ook te luisteren naar elkaars verlangens, wensen, angsten en onzekerheden.

Misschien lukt goed communiceren niet meteen. Het vraagt immers ook oefening en er kunnen nogal wat emoties op tafel komen. In dat geval kun je overwegen professionele hulp in te schakelen die het gesprek op weg helpt.

Wees realistisch over afspraken

Hoogstwaarschijnlijk zul je afspraken maken met elkaar over wat wél en wat níet ok is. Dat kan nodig zijn om de onvermijdelijke onzekerheden en gevoeligheden bij de ander te ontzien. Wees daar echter realistisch over. Maak er niet meer dan strikt nodig is. Immers, als je een afspraak maakt, moet je je er ook aan houden. Niets is fnuikender voor het toch al tere vertrouwen als je je niet aan je afspraken houdt. Concentreer je daarom op díe afspraken die écht belangrijk voor jou of je partner zijn. Realiseer je ook dat afspraken niet in beton gegoten zijn. Omstandigheden kunnen veranderen en dan kunnen afspraken weer opnieuw onderhandeld worden.

Volg het tempo van de langzaamste

Je bent zelf misschien al een hele tijd in gedachten en gevoel bezig met non-monogamie voordat je dat met je partner bespreekt. Die heeft dan een flinke achterstand. Gun hem of haar dan ook de tijd om aan het idee, het gevoel en de nieuwe situatie te wennen. ‘Volg het tempo van de langzaamste’ is een veelgehoord advies. Het kan bijvoorbeeld geen goed idee zijn om maar meteen met je nieuwe liefde seks te hebben of een weekend op pad te gaan. Ga stapje voor stapje. Zorg dat je partner zich gehoord voelt in zijn of haar emoties en houdt daar rekening mee. Zo bouw je het vertrouwen op dat je hard nodig hebt.

Er zit wel een grens aan dat tempo van de langzaamste. Als je partner dat gebruikt om helemaal niet te hoeven bewegen, dan ga je er misschien niet samen uitkomen en heb je een ander gesprek met elkaar.

Verdiep je er samen in

Misschien ken je niemand in je omgeving bij wie je te rade kunt gaan. Gelukkig zijn er genoeg andere manieren om informatie en inzicht te krijgen. Je kunt beginnen met het lezen van boeken en over ervaringen van anderen. Laat dat ook je partner lezen. Misschien kun je zo samen een beeld opbouwen wat voor soort open relatie voor jullie het beste zou kunnen werken. Het maakt nogal wat uit of je kiest voor polyamorie of bijvoorbeeld swingen. Hier vind je een kort overzicht van de verschillende vormen open relaties.

Leer van anderen

Je bent niet alleen! Er zijn veel meer mensen zoals jullie. Het is erg prettig om andere mensen te horen die met hetzelfde bezig zijn. In contact met anderen herken je je eigen worsteling, valt alles meer op zijn plek en wordt het minder ‘benauwend’ als er verschillen zijn tussen jou en je partner. Wie weet kom je een stel tegen in je eigen omgeving. Ook kun je aansluiting zoeken bij netwerken rond nonmonogamie. Kijk voor polyamorie-gerelateerde activiteiten bijvoorbeeld op de agenda’s van Pluk de Liefde en Stichting Polyamorie Nederland.

Zoek professionele hulp

Het openen van een bestaande relatie is niet altijd makkelijk. Oude patronen en vanzelfsprekendheden vallen weg en er moet iets nieuws voor in de plaats komen. Dat kan soms erg emotioneel zijn en je hebt niet geleerd hoe je daar mee om kunt gaan. Dan kan het verstandig zijn om professionele hulp te zoeken. Let daar bij op dat lang niet elke relatiecoach of -therapeut ervaring heeft met open relaties.

Als je er samen écht niet uitkomt

Hoeveel moeite je samen ook doet, het kan zijn dat jullie verlangens te ver uit elkaar liggen en dat het verschil niet overbrugd kan worden. Helaas komt ook dat regelmatig voor. Dan sta je voor de moeilijke keuze om ofwel toch je zin door te zetten, ofwel je verlangens te onderdrukken, ofwel de relatie te beëindigen. Wij kunnen je daarover geen advies geven. Je zult diep in je hart moeten kijken wat voor jou dan de beste beslissing is. Wij hopen voor jullie allebei dat je niet voor die keuze komt te staan maar samen een weg weet te vinden.

Jaloezie in soorten en maten

Joost Horsten, 18 januari 2020 Reageer

Jaloezie: je maag in de knoop want je geliefde lonkt naar een ander. Hoe gaat dat aflopen? Vertelt hij/zij wel alles? Heb jij straks het nakijken? Of ga je op de tweede plaats komen? Een Groen Monster staart je aan ….

Zelfs doorgewinterde polyamoristen herkennen dat. De relatie met je partner is de plek waar je het meest kwetsbaar bent. En als je er zélf al weinig last van hebt dan misschien een partner wel. Of anders zal je monogame omgeving je er wel fijntjes aan herinneren dat het toch niet normaal is om niet jaloers te zijn als je partner het bed deelt met een ander.

Vaak is het advies dat je jaloezie moet accepteren als een heel gewone emotie die ‘er mag zijn’ maar die je niet met je op de loop moet laten gaan. Dat is simpel gezegd maar hoe doe je dat??? Dat is echt niet altijd eenvoudig. Wat voor de één helpt, kan voor de ander soms helemaal niet werken. Ieder mens is anders. Jaloezie is een monster met verschillende groene koppen. Elke kop kun je op een andere manier aanpakken.

Vijf basisemoties

Jaloezie is niet één eenduidige emotie. Onder de paraplu ‘jaloezie’ valt een waaier van verschillende lastige gevoelens. De psychologie onderscheidt vaak vijf basisemoties. Twee ervan ervaren we als prettig: liefde en blijdschap. De andere drie vinden we vaak vervelend; verdriet, angst en boosheid. In de kern is jaloezie steeds een combinatie van verdriet, angst en boosheid die in verschillende gedaantes de kop op steken.

Negen soorten jaloezie

Van Dale zegt over jaloezie:

Jaloezie:

knagend gevoel van verdriet of spijt om het goede dat de ander heeft, krijgt, kan of weet te bereiken terwijl men het zelf zou willen hebben, krijgen, kunnen bereiken enz.

minnenijd

De eerste betekenis heet vaak ‘afgunst’ en gaat vooral over ‘bezit’ of ‘status’. Hoe speelt dat in de liefde? Het fraaie woord ‘minnenijd’ gaat per definitie over de liefde, maar wat betekent dat dan precies in de praktijk? We vinden een eerste aanknopingspunt in het boek The New Intimacy van Ron Mazur, een voormalig geestelijke en sekstherapeut. Hij onderscheidt naast afgunst vijf soorten van jaloezie. In onze eigen levens- en coachingspraktijk zien wij er nog een paar meer, in totaal negen. We lopen ze stuk voor stuk langs. Het gaat er niet om dat jouw unieke jaloezie per se in één van deze vakjes moet passen. We maken het onderscheid om helder te maken wat er zou kunnen spelen. Hoe beter je begrijpt wat jóu (en je partner) triggert en hoe je daarop reageert, hoe makkelijker en effectiever je naar manieren kunt zoeken om er mee om te gaan.

Verlies

Als je partner een relatie aangaat met iemand anders ben je bang om de band die jullie hebben te verliezen. Het zou zelfs het einde van de relatie kunnen betekenen! Of misschien ben je vooral bang om bepaalde aspecten van je relatie te verliezen, zoals de seksualiteit of de (romantische) liefde. Dat kan zijn omdat je bang bent dat je partner interesse in jou verliest, óf omdat diens andere partner actief aan het trekken is.

Onderliggende basisemotie

Angst voor verlies of eenzaamheid, misschien getriggerd door oud verdriet van eerdere afwijzingen. Het kan ook zijn dat je boos bent op je metamour (de partner van je partner) omdat die graag jouw partner voor zichzelf wil hebben.

Territorium

Territoriumjaloezie is het gevoel dat jouw exclusieve bezit, je partner, je huis, je bed bedreigd wordt: “Jij bent van mij en iedereen blijft met z’n handen van je af!”. In een lichtere vorm is het OK voor je als je partner andere partners heeft, maar belangrijke onderdelen van je relatie moeten wel exclusief blijven. Zo kan het prima zijn als je partner liefde voelt voor een ander, maar seks is uit den boze. Of juist omgekeerd: seks is prima, maar liefde of verliefdheid niet. In een nog iets lichtere vorm kan het gaan over gezamenlijke activiteiten, specifieke vormen van seks of favoriete plekjes. Territoriumjaloezie speelt vooral bij een monogame partner. Deze vorm is meestal niet het grootste probleem tussen nonmonogamisten onderling. Immers, het delen van liefde en partners is de grondslag van polyamorie.

Onderliggende basisemotie

Boosheid is de meest zichtbare emotie. Die kan zich richten op je eigen partner én diens andere partner, die je sterk ervaart als concurrent. Op je concurrent ben je boos omdat die jouw territorium binnendringt en iets van je afpakt. Op je eigen partner kun je boos zijn omdat die dat toestaat en jouw territorium als het ware verkwanseld. In lichtere gevallen kan het ook zijn dat je de huidige situatie nog OK vindt, maar dat je bang bent dat jouw ruimte steeds verder in de knel gaat komen (je geeft ze één vinger en ze nemen de hele hand). Achter de boosheid ligt vaak angst: mijn partner, mijn huis en mijn bed zijn de plek waar ik me veilig voel. Als daaraan geknaagd wordt komt mijn hele bestaan in gevaar en dus moet ik die met hand en tand verdedigen.

Waarden

Jaloezie kan ook erg verbonden zijn met je waarden (wat je vindt dat ‘waar’ of belangrijk is) en normen (hoe je dat wat belangrijk is praktisch vormgeeft). Dat kunnen algemene religieuze of maatschappelijke waarden en normen zijn: “hoe het hoort”. Of je hebt elkaar ooit ‘trouw’ beloofd en die belofte wordt nu naar jouw idee geschonden. Je kunt het idee hebben dat je op basis van die waarden en normen of beloften ergens recht op hebt. Als dat recht geschonden dreigt te worden, knaagt dat aan je overtuigingen. Ook waardenjaloezie speelt meestal bij een monogame partner. De nonmonogame partner kiest er toch al voor om zich niet al te veel aan de maatschappelijke norm van monogamie te houden. Iemand die zich vastklampt aan de traditionele waarden en normen, zal zich waarschijnlijk niet zo gauw op het pad van consensuele nonmonogamie begeven.

Onderliggende basisemotie

Boosheid op je eigen partner omdat die waarden, verwachtingen of beloften schendt. Daarachter ligt vaak angst: wat als alles wat ik dacht dat normaal was en wat ik kon verwachten, op losse schroeven komt te staan? Wanneer je sterk overtuigd bent van je waarden en normen, kan ook soort principiële boosheid om te hoek komen kijken. Ook schaamte kan een rol spelen, vooral als je lid bent van een gemeenschap die gebaseerd is op traditionele waarden en normen, zoals een kerkgenootschap.

Rangorde

Rangordejaloezie draait om erkenning, controle en gelijkwaardigheid. Er woedt een strijd om de nummer 1 plek, althans zo ervaar je dat. Is er een nummer 1, en zo ja wie?
Misschien kom je uit een monogame relatie en is het delen van je partner prima, zolang je maar de zekerheid hebt dat jij de belangrijkste bent en blijft voor jouw partner. Het is belangrijk voor je dat je partner naar jóuw pijn of wensen luistert als het er op aan komt.
Of misschien heb je een relatie met iemand wiens partner graag de nummer 1 blijft en heb jij er last van dat je ‘dus’ nummer 2 bent. Je hoeft niet per se nummer 1 te zijn, maar je wilt wel gelijkwaardig zijn en/of vindt het moeilijk als iemand anders invloed heeft op jouw relatie met je partner.

Onderliggende basisemotie

Afhankelijk van je positie in het geheel kun je angst voelen om je positie te verliezen, of boos of verdrietig zijn omdat je niet gezien wordt in je kwetsbaarheid of dat je pijnlijke gevoelens er niet volledig bij je partner mogen zijn.

Schaamte

Het onderliggende probleem is dat je je druk maakt over wat anderen zullen denken. Je schaamt je tegenover hen. Als jouw partner nog een relatie heeft ben je bang dat dat op jou afstraalt. Denken de anderen dat jij niet goed genoeg bent? Of hebben anderen sowieso een negatief oordeel over nonmonogamie?
Een bijzondere vorm van schaamtejaloezie is als je géén moeite hebt met het feit op zich dat je partner een andere partner heeft, maar als die partner in jouw ogen op één of andere manier minderwaardig is. Dan zou men zich af kunnen vragen wat dat over jou zegt. De kern van deze vorm van jaloezie kan gekrenkte trots, en daarmee schaamte, zijn.

Onderliggende basisemotie

Angst voor het oordeel van anderen.

Schaarste

Het probleem is hier niet zozeer om je partner te delen. Dat op zichzelf is prima. Maar blijft er voor jou wel genoeg tijd, aandacht, genegenheid en passie over, als je partner ook een ander liefheeft? Het gaat je er niet om of je meer of minder krijgt dan een ander, zolang er maar genoeg voor jou overblijft.
Dit soort jaloezie kan vooral heel intens zijn als een nieuwe en opwindende geliefde in het leven van je partner is gekomen, de roemruchte New Relationship Energy (NRE). Je partner kan dan een tijdje helemaal opgaan in diens nieuwe vlam en heeft minder oog voor jou. Op zo’n moment kan een gevoel van verwaarlozing heel sterk zijn.

Onderliggende basisemotie

Angst of er wel genoeg overblijft, misschien gestut door oud verdriet over eerder gemis in deze of andere (partner- of anders-soortige) relaties.

Uitsluiting

Uitsluitingsjaloezie ontstaat wanneer je je buitengesloten voelt, meestal door je partner. Het kan zijn dat je graag samen dingen zou willen doen, maar daarbij niet welkom bent. Of je partner kiest ervoor om weinig tot geen contact met jou te hebben als die bij een andere partner is. Zeker wanneer je vermoedt dat je partner betekenisvolle momenten beleeft met diens lief, kan het gevoel van uitsluiting opspelen. Het kan ook zijn dat je een gebrek aan openheid bij je partner ervaart. Dan kan het zijn dat die daadwerkelijk iets te verbergen heeft, of dat jullie informatiebehoefte verschilt.

Onderliggende basisemotie

Boosheid over de uitsluiting, misschien voortkomend uit angst voor verlies.

Afgunst

Een bijzondere vorm van jaloezie is afgunst. Bij de andere vormen van jaloezie ligt de focus vooral op wat je voor jezelf belangrijk vindt, maar toch mist. Afgunst gaat uit van wat een ánder heeft, waardoor jij een gemis voelt van iets dat je op dat moment niet (nog niet of niet meer) hebt.
Je kunt afgunst voelen naar je partner. Bijvoorbeeld, je ziet je partner genieten van een tweede lief, terwijl je er eigenlijk zelf ook wel een relatie bij wil. Misschien vind je het zelf lastig om actief met polyamorie aan de slag te gaan. Je ziet bijvoorbeeld op tegen het daten en het zoeken van een leuke tweede partner. Of je denkt dat het voor jou lastig is om iemand te vinden. Dat andere mensen dit wel hebben, steekt.
Je kunt ook afgunst voelen naar de partner van je partner. Die heeft misschien kwaliteiten die jij niet hebt, of deelt iets met jouw partner dat jij ook zou willen.

Onderliggende basisemotie

Boosheid of verdriet over het gemis.

Minderwaardigheid

Bij minderwaardigheidsjaloezie is de grootste pijn dat je jezelf ontoereikend voelt in vergelijking met anderen. Je denkt heel vaak dat een ander beter is, slimmer, mooier, vitaler, of seksueel aantrekkelijker. Je bent ervan overtuigd: “Ik ben niet goed genoeg”, of “Ik ben minder dan een ander”. Je gedachten nemen een loopje met je en je voedt je overtuiging met het idee dat die ander vast fijner en avontuurlijker is. Het feit dat je partner ook belangstelling heeft voor een ander, bevestigt dat die iets in jou mist.
Het gaat er niet zozeer om dat je bang bent je partner kwijt te raken of aandacht te kort te komen, maar alleen al het feit dát die belangstelling heeft voor een ander voelt als een bevestiging van je eigen gevoel van minderwaardigheid. De geruststelling dat je partner je niet zal verlaten helpt niet om dat gevoel te verminderen.

Onderliggende basisemotie

Verdriet, of misschien zelfs boosheid, over de eigen (veronderstelde) tekortkomingen.

Hoe nu verder?

Ik hoop dat deze uiteenrafeling helpt om beter te begrijpen wat er speelt bij jou en je partner. Inzicht helpt vaak al om een situatie beter aan te kunnen. Het zal niet altijd genoeg zijn. Met deze inzichten kun je wel preciezer aan het werk om over en weer de wortel van een conflict aan te pakken. Hieronder vind je nog meer artikelen over jaloezie.

Heb je meer hulp nodig? Kijk op onze agenda voor de volgende Coachingsdag Jaloezie & Verlangen of kom langs voor een coachgesprek.

Met dank aan Roos Reijbroek (de Vrije Ruimte) voor haar kritische en inspirerende bijdragen en discussies.

Ken de partner van je partner!

Joost Horsten, 18 januari 2020 Reageer

Kijvende minnaressen die elkaar in de haren vliegen en het leven zuur maken. De verbeten strijd, soms op leven en dood, tussen jaloerse minnaars die hun territorium verdedigen. De film- en literatuurtraditie programmeert ons om de geliefden van je geliefden toch vooral als concurrent te zien. Gelukkig is de polyamoriepraktijk vaak anders. Op een internetforum wisselden we onlangs eens van gedachten. Een samenvatting…..

Zorg dat je je metamour kent

Alle deelnemers aan het gesprek vinden het op z’n minst heel prettig om je metamour (de partner van je partner) te kennen. Voor een enkeling blijft het bij een optie. “Het is niet noodzakelijk maar het maakt het wel gemakkelijker”. “Ik vind het erg fijn als het klikt, al is het geen moet.” De meesten zijn echter een stuk strikter en voor hen is het een harde eis. “Voor mij is het een voorwaarde. Elke betrokkene dient elkaar te kennen.” “Ik wil alleen een nieuwe relatie als partners van nieuw lief en ik elkaar op zijn minst kunnen tolereren en respectvol met elkaar om kunnen gaan.” “Het is bij ons een harde voorwaarde. Het is ondenkbaar dat relaties gescheiden zouden moeten blijven. Als ik iemand zou leren kennen die mijn andere partners niet zou willen ontmoeten zou het waarschijnlijk niet tot een relatie komen, waarschijnlijk niet eens tot een date.” Je kunt er ook heel praktisch mee omgaan. “Ik beschouw metamouren zoiets als schoonouders. Je wilt ze zeker een keer ontmoeten, je houdt het beleefd, maar als het niet klikt, dan hoef je er ook weinig mee.”

Er zijn uitzonderingen

Het gaat natuurlijk niet altijd gesmeerd. Ook polyamoristen zijn gewoon mensen. Soms zijn de gevoeligheden te groot om elkaar ontspannen te ontmoeten. “Toen ik de partner van mijn liefje eindelijk kon ontmoeten, botste het enorm en voelde ik me enorm afgewezen. Uit angst wordt er nu besloten dat het niet gaat. Dat doet me pijn.” “Die persoon stond er niet open voor om mijn partner te leren kennen. Die heb ik toen helaas laten lopen omdat ik mijzelf er niet goed bij voelde.” In een enkel geval kan tevéél contact met je metamour juist een belemmering zijn. “Bij mij is wel eens een polyrelatie mislukt omdat ik mijn metamour kende. Zij was er altijd bij als ik hem zag. Het klikte niet echt lekker tussen ons. Dus ik gaf aan dat ik soms alleen hem wilde zien zonder dat zij erbij was. Dat was helaas niet bespreekbaar.”

Een teken van openheid

Er blijken echter veel voordelen aan contact met je metamour. Het is bijvoorbeeld een teken dat de relatie tussen jouw partner en diens andere partner open, eerlijk en redelijk stevig is. ” …omdat ik dan het gevoel heb dat het mag en kan.” “Wat zit er achter als iemand dat gescheiden wil houden? Je kent de andere partner niet terwijl je iets heel intiems met elkaar deelt…… Waarom heb je moeite met iemand die je niet kent?”, “Als het niet mogelijk is, is de kans groot dat iemand een verborgen agenda hanteert.” “Als het niet kan zit er iets niet goed in de andere relatie.” “Als mijn metamour geen kennis wil maken is dat een garantie voor drama op een later moment.”

Polyamorie kan een stuk leuker worden

De onderlinge communicatie wordt makkelijker. “Het heeft ook echt geholpen dat mijn partners direct met elkaar konden praten over wat ze wel en niet willen in relatie en delen”. “Juist als er issues zijn is het van groot belang.”

Het wederzijds begrip groeit en dat maakt de hele situatie een stuk plezieriger. “Voor mij werkt het zo dat de gunfactor bij mij vele malen groter wordt.” “Je zit in hetzelfde schuitje.” “Het helpt een hoop als je het elkaar kunt gunnen.” “Polyamorie is zoveel fijner en ‘gelukkiger’ als het mogelijk is.” “Het is makkelijker als ik niet hoef af te spreken als partnerlief weg is en altijd buiten de deur af moet spreken.”

Goed contact tussen metamours kan zelfs veel extras toevoegen. “Daar waar we met elkaar overweg kunnen, ervaar ik liefde in het kwadraat”. “Wij zijn graag bij elkaar en ontmoeten onze geliefden dan ook samen. Heerlijk om gezamenlijk dingen te doen.”

Wacht er niet te lang mee

Over de beste timing lopen de meningen wat uiteen. Een aantal pleit ervoor om haast te maken. “Tegen de tijd dat het meer is dan een paar leuke dates”. Anderen zijn wat minder streng. “In een eerste fase kan ik me voorstellen dat je niet eerst met zijn allen ‘om de tafel’ gaat zitten. Dat kan ten koste gaan van de romantiek.” “Zeker als iets nog pril of beginnend is, kan ik me prima voorstellen dat iemand zijn relaties strikt gescheiden wil houden.” “Mensen kunnen tijd nodig hebben om ervaring op te doen en erachter te komen wat ze willen of nodig hebben”. Een enkeling gaat rigoureus te werk. “Mijn liefie is zelfs een keer mee geweest op een eerste date.” Aanvoelen wat in welke situatie past is daarom belangrijk. Immer durend uitstel lijkt in ieder geval geen goed teken “Als het steeds maar niet kan, zou ik onraad ruiken.”

Omgang met metamours is dus een rijkgeschakeerd landschap. Soms zijn er wat hobbels te nemen maar het is de moeite waard om erin te investeren.

Wat is polyamorie, open relatie of ethische nonmonogamie?

Joost Horsten, 4 januari 2020 Reageer

Niet-monogaam leven is helemaal niet vanzelfsprekend. We leven in een cultuur die monogamie als het ideaal ziet. We hebben over ons liefdesleven onbewust veel boodschappen gehad en normen die zeggen hoe het moet. Bijvoorbeeld dat je voor elkaar ‘moet kiezen’ en dat je daarmee andere mensen ‘moet uitsluiten’. Toch is het goed mogelijk, en voor velen heel natuurlijk, liefde en seksualiteit te delen met meer dan alleen één partner. Je kunt het vergelijken met de liefde voor je kinderen. Op het moment dat je een tweede kind krijgt, ga je niet opeens minder houden van de eerste. Je liefdesvoorraad is niet een eindig potje dat op raakt als je het deelt. Een gevleugelde uitspraak is dan ook ‘Liefde delen is vermenigvuldigen’.

De praktijk van alle dag is dan ook dat wij, ondanks het ideaalbeeld, eigenlijk al helemaal niet meer monogaam zijn. Seriële monogamie (verschillende monogame relaties na elkaar) is al een paar decennia ons standaardmodel. Nauwelijks iemand gaat nog als maagd het huwelijk in, 1 op 3 huwelijken eindigt in een scheiding, vreemdgaan komt in de helft van huwelijken voor.

Door het maatschappelijk taboe zijn niet-monogame relaties vaak stiekem. Vreemdgaan is vaak de aanleiding voor een scheiding. Maar dat kan anders! Het is heel goed mogelijk om in goed overleg met je partners, op een ethische manier, liefde en seksualiteit te delen. Deze site richt zich vooral op polyamorie maar er zijn meer vormen van ethische nonmonogamie. Hieronder een kort overzicht.

Een vereenvoudigde kaart van het nonmonogame landschap

De meest voorkomende vorm van nonmonogamie is vreemdgaan, maar welk excuus je ook bedenkt, het heeft niets met polyamorie te maken. Kom in kringen van polyamoristen niet aan met het verhaal ‘Ik ben polyamoreus maar ik heb dat niet met mijn vrouw besproken.’ Hoongelach zal je deel zijn. In een ‘don’t ask, don’t tell’ relatie spreken partners af om elkaar vrij te laten (meestal incidentele) erotische contacten buiten de relatie te hebben, maar zonder dat ze details van elkaar weten. Dit is een grijs gebied. Veel swingers en polyamoristen kijken er met argwaan naar. Het is immers nooit te controleren of degene tegenover je niet gewoon vreemd gaat. Het verhindert ook de open communicatie die nodig is om lastige situaties adequaat aan te pakken. Wij beschouwen ‘don’t ask, don’t tell’ daarom niet als ethische nonmonogamie.

Open relatie

‘Open relatie’ is niet zozeer een specifieke relatievorm maar meer een paraplubegrip waaronder relaties vallen die op een of andere manier ruimte bieden voor andere liefdesverbindingen of erotische contacten buiten de relatie.

Polyamorie

“Polyamorie is een levenswijze waarin men open staat voor het gelijktijdig hebben van meer dan één liefdesrelatie, waarbij ook ruimte is voor seksualiteit op de voorwaarde dat het gebeurt in openheid en eerlijkheid en met medeweten en instemming van alle betrokkenen“(Wikipedia).

Polyamorie is een leefwijze waarin mensen meer dan één relatie tegelijkertijd kunnen hebben. Dat gebeurt altijd in openheid en eerlijkheid en met instemming van alle geliefden. Polyrelaties zijn vaak, maar ook weer niet altijd seksueel. Er kunnen ook meerdere hartsverbindingen zijn, zonder erotiek. Bij een polyrelatie is wel altijd sprake van liefde en verbondenheid.

Voor alle duidelijkheid: in polyamore relaties hebben ALLE partners dezelfde ruimte om andere relaties aan te gaan. Het is niet zo dat deze vrijheid is voorbehouden aan één partner, zoals bijvoorbeeld wel in traditionele polygame huwelijken bestond, waarbij een man meerdere vrouwen had maar de vrouwen geen polyruimte hadden. Bij polyamorie is dat nadrukkelijk wel het geval, er zijn hier geen machtsverschillen op grond van sekse oid.

Polygamie

Polyamorie is niet hetzelfde als polygamie. Polygamie is de situatie waarin iemand met meerdere personen getrouwd is. In Nederland (en in het grootste deel van de wereld) is dat verboden. Waar het wel is toegestaan gaat het vrijwel altijd om polygyny, een huwelijk van één man met meerdere vrouwen. Polyandry, een huwelijk van één vrouw met meerdere mannen, is zeldzaam.

Swingen

Swingen of partnerruil is net als polyamorie een vorm van ethische non-monogamie. Echter, in hun ‘pure vorm’ wijken ze op essentiële punten van elkaar af. Bij polyamorie ligt de nadruk ligt op liefdesrelaties, waarbij seks een rol kán spelen. Swingen richt zich primair op seks en gebeurt vaak tussen twee stellen (‘partnerruil’). Vriendschap kan daarbij ontstaan, verliefdheid en relaties worden echter vaak als bedreigend gezien.

Spelrelatie

Dit is een verbinding tussen twee (of meer) mensen die vaak gericht is op niet-traditionele vormen van erotiek, zoals bijvoorbeeld BDSM of Tantra. Er kan maar hoeft geen diepe emotionele connectie te zijn. De mate waarin en de manier waarop seksualiteit een rol speelt, verschilt per relatie. De spelrelatie komt bijvoorbeeld voor bij mensen die zich bezighouden met BDSM en die naast hun vaste (vanille) relatie een spelrelatie zoeken waarin andere erotiek kan worden ervaren. Een ander voorbeeld is het hebben van verschillende Tantra partners, al dan niet naast een traditionele relatie, om daar intieme massages mee uit te wisselen. Ook in ethische spelrelaties is er openheid naar alle betrokkenen.

Vriendschap plus

Vrienden kunnen er natuurlijk gewoon voor kiezen om seks met elkaar te hebben ook als ze zich niet elkaars geliefden voelen. Het verschil tussen een ‘relatie’ en ‘vriendschap’ is niet zo scherp. Het is maar net welke naam je er samen aan geeft.

Vrije liefde

Het begrip Vrije Liefde ontstond in de jaren zestig maar is in sommige kringen nog steeds populair. De ‘vrijheid’ staat voorop en een ‘relatie’ wordt als belemmerend, beknellend of minder nodig gezien. Afhankelijk van de individuele invulling varieert de balans tussen liefde en seks.

Casual sex

Casual sex of recreatieve seks richt zich vooral op de seks zelf, soms als onderdeel van een vriendschap, soms met losse, eenmalige contacten. Er wordt geen diepere verbinding aangegaan. Soms omdat iemand niet toe is aan een liefdesverbinding of omdat er behoefte is aan experimenteren en vrij-zijn. Zolang dit in openheid en eerlijkheid gebeurt valt dit ook onder de noemer ‘ethische nonmonogamie’.

Mengvormen

Over het nut van deze definities lopen de meningen nogal eens uiteen. Wij zijn voorstander van duidelijke definities omdat dat communicatie verheldert. Door sommigen worden definities als een (verkapt) oordeel beschouwd. Dat is op geen enkele manier onze bedoeling. Ons uitgangspunt is dat je vooral die relatievormen moet kiezen die bij je passen. In de concrete praktijk van vriendschappen en relaties komen regelmatig allerlei mengvormen voor met elementen van de hierboven genoemde vormen. Swingersvriendschappen ontwikkelen zich soms tot liefdesrelaties. Anderen gaan naast polyamoureuze relaties ook soms lossere contacten aan. In dit artikel leggen we uit hoe je verschillende relatievormen kunt zien als ingrediënten voor JOUW leven.

Het hele landschap

Franklin Veaux (www.morethantwo.com) heeft er een hele studie van gemaakt en komt tot de volgende, zo compleet mogelijke kaart van het nonmonogame landschap: