Joost Horsten

Test – dramadriehoek dialoog

Joost Horsten, 16 februari 2020 Reageer

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut sed sapien ac neque congue tincidunt. Fusce in imperdiet ipsum, at accumsan odio. Aliquam consectetur ullamcorper orci, eget condimentum sem pulvinar non. Quisque diam nulla, sodales nec euismod id, lacinia sit amet velit. In at ornare velit, id vulputate risus. Nulla vel orci ipsum. Donec eu sagittis ligula, ac congue purus. Aenean diam tellus, vestibulum cursus euismod in, sagittis et ante. Pellentesque aliquet, nisi in laoreet tempor, felis urna semper ex, congue laoreet nulla massa sed ex. Suspendisse id libero elit. Phasellus consequat diam leo, a facilisis diam fringilla ac. Nulla facilisi. Pellentesque ac erat quis turpis pretium finibus eu ac justo. Aenean euismod rutrum porta.

Wat een gezeik!

Ik wil een open relatie, maar mijn partner niet. Wat nu?

Joost Horsten, 18 januari 2020 Reageer

De kans is groot dat jij en je partner jullie relatie gestart zijn met de verwachting dat jullie monogaam zouden zijn. Dat is immers vaak nog steeds ‘zoals het hoort’. Maar wat nu als je verliefd wordt op een ander en dat niet meer wilt onderdrukken? Of als je steeds sterker voelt dat monogaam leven niets voor jou is, dat je ‘meer’ wilt? Dat verandert opeens het speelbord en jij wilt de spelregels veranderen. Je partner zit daar niet persé op te wachten en wil misschien de zaken bij het oude laten. Wat nu?

Het goede nieuws is: je bent niet alleen. Velen zijn je voorgegaan. Vrijwel iedereen die een bestaande monogame relatie opende heeft dit meegemaakt en is er uitgekomen met zijn/haar partner. En dat zijn er veel. Het slechte nieuws: het kan veel moeite, tijd, pijn en verdriet kosten en het lukt soms ook gewoon niet om er samen uit te komen.

Deze vraag is complex en we hebben niet te pretentie om in een kort artikel als dit het hele antwoord te kunnen geven. We hebben wel wat handvatten voor een gesprek met elkaar.

Een open relatie is niet abnormaal

Monogamie is weliswaar nog steeds de gangbare ‘norm’ maar dat betekent niet dat dat ook altijd de praktijk is. Volgens sommige wetenschappers is monogamie niet onze natuur en zijn we als mens van nature veel meer nonmomogaam. In de helft van de relaties komt vreemdgaan voor. Veel liever doe je het open en eerlijk en daarin ben je niet alleen: naar schatting hebben maar liefst 3 miljoen Nederlanders en Vlamingen ooit een open eerlijke relatie gehad.

Elke afspraak kun je opnieuw onderhandelen

Akkoord, je hebt ooit afgesproken om monogaam te zijn. Maar dat was ooit, toen, misschien lang geleden. Inmiddels ben je ouder geworden, je hebt dingen meegemaakt, je leven is veranderd. Het is heel normaal dat je in een nieuwe situatie nieuwe wensen hebt en daarom nieuwe spelregels nodig hebt. Dat gebeurt in de internationale politiek maar ook gewoon in je werk, met je kinderen, met vrienden en familie en ook in je relatie. Dus waarom zou je ook oude afspraken over seksualiteit niet ter discussie kunnen stellen?

Jouw verlangen is OK

Niemand kan jou je verlangen afnemen. Het is van jou en het hoort bij jou. Het maakt onderdeel uit van wie je bent. Er is geen enkele reden om dat te ontkennen of je daarvoor te schamen. Wat je er daadwerkelijk mee doet is een ander verhaal. Daarover kun en moet je een bewuste keuze maken die je met je partner bespreekt.

Je partners verlangen is OK

Wat voor jou geldt, geldt ook voor je partner. Die heeft er niet op zitten wachten dat jij niet-monogaam wilt gaan leven en heeft het volste recht om te verlangen dat de situatie bij het oude blijft. Maar dat verlangen is geen recht.

Jullie verlangens zijn dus tegenstrijdig. Geen van beide kan de ander zijn/haar verlangens ontzeggen. Dus zullen jullie er samen uit moeten zien te komen. Een cruciale stap is elkaars verlangens respecteren.

Communiceer, communiceer, communiceer!

In kringen van polyamoristen klinkt vaak: “Er zijn drie prioriteiten voor een succesvolle polyamoreuze relatie: communiceren, communiceren en communiceren”. En dat is niet overdreven. Sommigen noemen polyamorie ook wel de “hogeschool van de relatiekunst”. Eén relatie onderhouden is soms al niet makkelijk en de complexiteit neemt nog eens exponentieel toe met het aantal relaties dat je hebt. Goed communiceren met je partners is bittere noodzaak. En dat begint al meteen op het punt waar je nu staat. Het is essentieel om heel veel te praten, maar vooral ook te luisteren naar elkaars verlangens, wensen, angsten en onzekerheden.

Misschien lukt goed communiceren niet meteen. Het vraagt immers ook oefening en er kunnen nogal wat emoties op tafel komen. In dat geval kun je overwegen professionele hulp in te schakelen die het gesprek op weg helpt.

Wees realistisch over afspraken

Hoogstwaarschijnlijk zul je afspraken maken met elkaar over wat wél en wat níet ok is. Dat kan nodig zijn om de onvermijdelijke onzekerheden en gevoeligheden bij de ander te ontzien. Wees daar echter realistisch over. Maak er niet meer dan strikt nodig is. Immers, als je een afspraak maakt, moet je je er ook aan houden. Niets is fnuikender voor het toch al tere vertrouwen als je je niet aan je afspraken houdt. Concentreer je daarom op díe afspraken die écht belangrijk voor jou of je partner zijn. Realiseer je ook dat afspraken niet in beton gegoten zijn. Omstandigheden kunnen veranderen en dan kunnen afspraken weer opnieuw onderhandeld worden.

Volg het tempo van de langzaamste

Je bent zelf misschien al een hele tijd in gedachten en gevoel bezig met non-monogamie voordat je dat met je partner bespreekt. Die heeft dan een flinke achterstand. Gun hem of haar dan ook de tijd om aan het idee, het gevoel en de nieuwe situatie te wennen. ‘Volg het tempo van de langzaamste’ is een veelgehoord advies. Het kan bijvoorbeeld geen goed idee zijn om maar meteen met je nieuwe liefde seks te hebben of een weekend op pad te gaan. Ga stapje voor stapje. Zorg dat je partner zich gehoord voelt in zijn of haar emoties en houdt daar rekening mee. Zo bouw je het vertrouwen op dat je hard nodig hebt.

Er zit wel een grens aan dat tempo van de langzaamste. Als je partner dat gebruikt om helemaal niet te hoeven bewegen, dan ga je er misschien niet samen uitkomen en heb je een ander gesprek met elkaar.

Verdiep je er samen in

Misschien ken je niemand in je omgeving bij wie je te rade kunt gaan. Gelukkig zijn er genoeg andere manieren om informatie en inzicht te krijgen. Je kunt beginnen met het lezen van boeken en over ervaringen van anderen. Laat dat ook je partner lezen. Misschien kun je zo samen een beeld opbouwen wat voor soort open relatie voor jullie het beste zou kunnen werken. Het maakt nogal wat uit of je kiest voor polyamorie of bijvoorbeeld swingen. Hier vind je een kort overzicht van de verschillende vormen open relaties.

Leer van anderen

Je bent niet alleen! Er zijn veel meer mensen zoals jullie. Het is erg prettig om andere mensen te horen die met hetzelfde bezig zijn. In contact met anderen herken je je eigen worsteling, valt alles meer op zijn plek en wordt het minder ‘benauwend’ als er verschillen zijn tussen jou en je partner. Wie weet kom je een stel tegen in je eigen omgeving. Ook kun je aansluiting zoeken bij netwerken rond nonmonogamie. Kijk voor polyamorie-gerelateerde activiteiten bijvoorbeeld op de agenda’s van Pluk de Liefde en Stichting Polyamorie Nederland.

Zoek professionele hulp

Het openen van een bestaande relatie is niet altijd makkelijk. Oude patronen en vanzelfsprekendheden vallen weg en er moet iets nieuws voor in de plaats komen. Dat kan soms erg emotioneel zijn en je hebt niet geleerd hoe je daar mee om kunt gaan. Dan kan het verstandig zijn om professionele hulp te zoeken. Let daar bij op dat lang niet elke relatiecoach of -therapeut ervaring heeft met open relaties.

Als je er samen écht niet uitkomt

Hoeveel moeite je samen ook doet, het kan zijn dat jullie verlangens te ver uit elkaar liggen en dat het verschil niet overbrugd kan worden. Helaas komt ook dat regelmatig voor. Dan sta je voor de moeilijke keuze om ofwel toch je zin door te zetten, ofwel je verlangens te onderdrukken, ofwel de relatie te beëindigen. Wij kunnen je daarover geen advies geven. Je zult diep in je hart moeten kijken wat voor jou dan de beste beslissing is. Wij hopen voor jullie allebei dat je niet voor die keuze komt te staan maar samen een weg weet te vinden.

Jaloezie in soorten en maten

Joost Horsten, 18 januari 2020 Reageer

Jaloezie: je maag in de knoop want je geliefde lonkt naar een ander. Hoe gaat dat aflopen? Vertelt hij/zij wel alles? Heb jij straks het nakijken? Of ga je op de tweede plaats komen? Een Groen Monster staart je aan ….

Zelfs doorgewinterde polyamoristen herkennen dat. De relatie met je partner is de plek waar je het meest kwetsbaar bent. En als je er zélf al weinig last van hebt dan misschien een partner wel. Of anders zal je monogame omgeving je er wel fijntjes aan herinneren dat het toch niet normaal is om niet jaloers te zijn als je partner het bed deelt met een ander.

Vaak is het advies dat je jaloezie moet accepteren als een heel gewone emotie die ‘er mag zijn’ maar die je niet met je op de loop moet laten gaan. Dat is simpel gezegd maar hoe doe je dat??? Dat is echt niet altijd eenvoudig. Wat voor de één helpt, kan voor de ander soms helemaal niet werken. Ieder mens is anders. Jaloezie is een monster met verschillende groene koppen. Elke kop kun je op een andere manier aanpakken.

Vijf basisemoties

Jaloezie is niet één eenduidige emotie. Onder de paraplu ‘jaloezie’ valt een waaier van verschillende lastige gevoelens. De psychologie onderscheidt vaak vijf basisemoties. Twee ervan ervaren we als prettig: liefde en blijdschap. De andere drie vinden we vaak vervelend; verdriet, angst en boosheid. In de kern is jaloezie steeds een combinatie van verdriet, angst en boosheid die in verschillende gedaantes de kop op steken.

Negen soorten jaloezie

Van Dale zegt over jaloezie:

Jaloezie:

knagend gevoel van verdriet of spijt om het goede dat de ander heeft, krijgt, kan of weet te bereiken terwijl men het zelf zou willen hebben, krijgen, kunnen bereiken enz.

minnenijd

De eerste betekenis heet vaak ‘afgunst’ en gaat vooral over ‘bezit’ of ‘status’. Hoe speelt dat in de liefde? Het fraaie woord ‘minnenijd’ gaat per definitie over de liefde, maar wat betekent dat dan precies in de praktijk? We vinden een eerste aanknopingspunt in het boek The New Intimacy van Ron Mazur, een voormalig geestelijke en sekstherapeut. Hij onderscheidt naast afgunst vijf soorten van jaloezie. In onze eigen levens- en coachingspraktijk zien wij er nog een paar meer, in totaal negen. We lopen ze stuk voor stuk langs. Het gaat er niet om dat jouw unieke jaloezie per se in één van deze vakjes moet passen. We maken het onderscheid om helder te maken wat er zou kunnen spelen. Hoe beter je begrijpt wat jóu (en je partner) triggert en hoe je daarop reageert, hoe makkelijker en effectiever je naar manieren kunt zoeken om er mee om te gaan.

Verlies

Als je partner een relatie aangaat met iemand anders ben je bang om de band die jullie hebben te verliezen. Het zou zelfs het einde van de relatie kunnen betekenen! Of misschien ben je vooral bang om bepaalde aspecten van je relatie te verliezen, zoals de seksualiteit of de (romantische) liefde. Dat kan zijn omdat je bang bent dat je partner interesse in jou verliest, óf omdat diens andere partner actief aan het trekken is.

Onderliggende basisemotie

Angst voor verlies of eenzaamheid, misschien getriggerd door oud verdriet van eerdere afwijzingen. Het kan ook zijn dat je boos bent op je metamour (de partner van je partner) omdat die graag jouw partner voor zichzelf wil hebben.

Territorium

Territoriumjaloezie is het gevoel dat jouw exclusieve bezit, je partner, je huis, je bed bedreigd wordt: “Jij bent van mij en iedereen blijft met z’n handen van je af!”. In een lichtere vorm is het OK voor je als je partner andere partners heeft, maar belangrijke onderdelen van je relatie moeten wel exclusief blijven. Zo kan het prima zijn als je partner liefde voelt voor een ander, maar seks is uit den boze. Of juist omgekeerd: seks is prima, maar liefde of verliefdheid niet. In een nog iets lichtere vorm kan het gaan over gezamenlijke activiteiten, specifieke vormen van seks of favoriete plekjes. Territoriumjaloezie speelt vooral bij een monogame partner. Deze vorm is meestal niet het grootste probleem tussen nonmonogamisten onderling. Immers, het delen van liefde en partners is de grondslag van polyamorie.

Onderliggende basisemotie

Boosheid is de meest zichtbare emotie. Die kan zich richten op je eigen partner én diens andere partner, die je sterk ervaart als concurrent. Op je concurrent ben je boos omdat die jouw territorium binnendringt en iets van je afpakt. Op je eigen partner kun je boos zijn omdat die dat toestaat en jouw territorium als het ware verkwanseld. In lichtere gevallen kan het ook zijn dat je de huidige situatie nog OK vindt, maar dat je bang bent dat jouw ruimte steeds verder in de knel gaat komen (je geeft ze één vinger en ze nemen de hele hand). Achter de boosheid ligt vaak angst: mijn partner, mijn huis en mijn bed zijn de plek waar ik me veilig voel. Als daaraan geknaagd wordt komt mijn hele bestaan in gevaar en dus moet ik die met hand en tand verdedigen.

Waarden

Jaloezie kan ook erg verbonden zijn met je waarden (wat je vindt dat ‘waar’ of belangrijk is) en normen (hoe je dat wat belangrijk is praktisch vormgeeft). Dat kunnen algemene religieuze of maatschappelijke waarden en normen zijn: “hoe het hoort”. Of je hebt elkaar ooit ‘trouw’ beloofd en die belofte wordt nu naar jouw idee geschonden. Je kunt het idee hebben dat je op basis van die waarden en normen of beloften ergens recht op hebt. Als dat recht geschonden dreigt te worden, knaagt dat aan je overtuigingen. Ook waardenjaloezie speelt meestal bij een monogame partner. De nonmonogame partner kiest er toch al voor om zich niet al te veel aan de maatschappelijke norm van monogamie te houden. Iemand die zich vastklampt aan de traditionele waarden en normen, zal zich waarschijnlijk niet zo gauw op het pad van consensuele nonmonogamie begeven.

Onderliggende basisemotie

Boosheid op je eigen partner omdat die waarden, verwachtingen of beloften schendt. Daarachter ligt vaak angst: wat als alles wat ik dacht dat normaal was en wat ik kon verwachten, op losse schroeven komt te staan? Wanneer je sterk overtuigd bent van je waarden en normen, kan ook soort principiële boosheid om te hoek komen kijken. Ook schaamte kan een rol spelen, vooral als je lid bent van een gemeenschap die gebaseerd is op traditionele waarden en normen, zoals een kerkgenootschap.

Rangorde

Rangordejaloezie draait om erkenning, controle en gelijkwaardigheid. Er woedt een strijd om de nummer 1 plek, althans zo ervaar je dat. Is er een nummer 1, en zo ja wie?
Misschien kom je uit een monogame relatie en is het delen van je partner prima, zolang je maar de zekerheid hebt dat jij de belangrijkste bent en blijft voor jouw partner. Het is belangrijk voor je dat je partner naar jóuw pijn of wensen luistert als het er op aan komt.
Of misschien heb je een relatie met iemand wiens partner graag de nummer 1 blijft en heb jij er last van dat je ‘dus’ nummer 2 bent. Je hoeft niet per se nummer 1 te zijn, maar je wilt wel gelijkwaardig zijn en/of vindt het moeilijk als iemand anders invloed heeft op jouw relatie met je partner.

Onderliggende basisemotie

Afhankelijk van je positie in het geheel kun je angst voelen om je positie te verliezen, of boos of verdrietig zijn omdat je niet gezien wordt in je kwetsbaarheid of dat je pijnlijke gevoelens er niet volledig bij je partner mogen zijn.

Schaamte

Het onderliggende probleem is dat je je druk maakt over wat anderen zullen denken. Je schaamt je tegenover hen. Als jouw partner nog een relatie heeft ben je bang dat dat op jou afstraalt. Denken de anderen dat jij niet goed genoeg bent? Of hebben anderen sowieso een negatief oordeel over nonmonogamie?
Een bijzondere vorm van schaamtejaloezie is als je géén moeite hebt met het feit op zich dat je partner een andere partner heeft, maar als die partner in jouw ogen op één of andere manier minderwaardig is. Dan zou men zich af kunnen vragen wat dat over jou zegt. De kern van deze vorm van jaloezie kan gekrenkte trots, en daarmee schaamte, zijn.

Onderliggende basisemotie

Angst voor het oordeel van anderen.

Schaarste

Het probleem is hier niet zozeer om je partner te delen. Dat op zichzelf is prima. Maar blijft er voor jou wel genoeg tijd, aandacht, genegenheid en passie over, als je partner ook een ander liefheeft? Het gaat je er niet om of je meer of minder krijgt dan een ander, zolang er maar genoeg voor jou overblijft.
Dit soort jaloezie kan vooral heel intens zijn als een nieuwe en opwindende geliefde in het leven van je partner is gekomen, de roemruchte New Relationship Energy (NRE). Je partner kan dan een tijdje helemaal opgaan in diens nieuwe vlam en heeft minder oog voor jou. Op zo’n moment kan een gevoel van verwaarlozing heel sterk zijn.

Onderliggende basisemotie

Angst of er wel genoeg overblijft, misschien gestut door oud verdriet over eerder gemis in deze of andere (partner- of anders-soortige) relaties.

Uitsluiting

Uitsluitingsjaloezie ontstaat wanneer je je buitengesloten voelt, meestal door je partner. Het kan zijn dat je graag samen dingen zou willen doen, maar daarbij niet welkom bent. Of je partner kiest ervoor om weinig tot geen contact met jou te hebben als die bij een andere partner is. Zeker wanneer je vermoedt dat je partner betekenisvolle momenten beleeft met diens lief, kan het gevoel van uitsluiting opspelen. Het kan ook zijn dat je een gebrek aan openheid bij je partner ervaart. Dan kan het zijn dat die daadwerkelijk iets te verbergen heeft, of dat jullie informatiebehoefte verschilt.

Onderliggende basisemotie

Boosheid over de uitsluiting, misschien voortkomend uit angst voor verlies.

Afgunst

Een bijzondere vorm van jaloezie is afgunst. Bij de andere vormen van jaloezie ligt de focus vooral op wat je voor jezelf belangrijk vindt, maar toch mist. Afgunst gaat uit van wat een ánder heeft, waardoor jij een gemis voelt van iets dat je op dat moment niet (nog niet of niet meer) hebt.
Je kunt afgunst voelen naar je partner. Bijvoorbeeld, je ziet je partner genieten van een tweede lief, terwijl je er eigenlijk zelf ook wel een relatie bij wil. Misschien vind je het zelf lastig om actief met polyamorie aan de slag te gaan. Je ziet bijvoorbeeld op tegen het daten en het zoeken van een leuke tweede partner. Of je denkt dat het voor jou lastig is om iemand te vinden. Dat andere mensen dit wel hebben, steekt.
Je kunt ook afgunst voelen naar de partner van je partner. Die heeft misschien kwaliteiten die jij niet hebt, of deelt iets met jouw partner dat jij ook zou willen.

Onderliggende basisemotie

Boosheid of verdriet over het gemis.

Minderwaardigheid

Bij minderwaardigheidsjaloezie is de grootste pijn dat je jezelf ontoereikend voelt in vergelijking met anderen. Je denkt heel vaak dat een ander beter is, slimmer, mooier, vitaler, of seksueel aantrekkelijker. Je bent ervan overtuigd: “Ik ben niet goed genoeg”, of “Ik ben minder dan een ander”. Je gedachten nemen een loopje met je en je voedt je overtuiging met het idee dat die ander vast fijner en avontuurlijker is. Het feit dat je partner ook belangstelling heeft voor een ander, bevestigt dat die iets in jou mist.
Het gaat er niet zozeer om dat je bang bent je partner kwijt te raken of aandacht te kort te komen, maar alleen al het feit dát die belangstelling heeft voor een ander voelt als een bevestiging van je eigen gevoel van minderwaardigheid. De geruststelling dat je partner je niet zal verlaten helpt niet om dat gevoel te verminderen.

Onderliggende basisemotie

Verdriet, of misschien zelfs boosheid, over de eigen (veronderstelde) tekortkomingen.

Hoe nu verder?

Ik hoop dat deze uiteenrafeling helpt om beter te begrijpen wat er speelt bij jou en je partner. Inzicht helpt vaak al om een situatie beter aan te kunnen. Het zal niet altijd genoeg zijn. Met deze inzichten kun je wel preciezer aan het werk om over en weer de wortel van een conflict aan te pakken. Hieronder vind je nog meer artikelen over jaloezie.

Heb je meer hulp nodig? Kijk op onze agenda voor de volgende Coachingsdag Jaloezie & Verlangen of kom langs voor een coachgesprek.

Met dank aan Roos Reijbroek (de Vrije Ruimte) voor haar kritische en inspirerende bijdragen en discussies.

Ken de partner van je partner!

Joost Horsten, 18 januari 2020 Reageer

Kijvende minnaressen die elkaar in de haren vliegen en het leven zuur maken. De verbeten strijd, soms op leven en dood, tussen jaloerse minnaars die hun territorium verdedigen. De film- en literatuurtraditie programmeert ons om de geliefden van je geliefden toch vooral als concurrent te zien. Gelukkig is de polyamoriepraktijk vaak anders. Op een internetforum wisselden we onlangs eens van gedachten. Een samenvatting…..

Zorg dat je je metamour kent

Alle deelnemers aan het gesprek vinden het op z’n minst heel prettig om je metamour (de partner van je partner) te kennen. Voor een enkeling blijft het bij een optie. “Het is niet noodzakelijk maar het maakt het wel gemakkelijker”. “Ik vind het erg fijn als het klikt, al is het geen moet.” De meesten zijn echter een stuk strikter en voor hen is het een harde eis. “Voor mij is het een voorwaarde. Elke betrokkene dient elkaar te kennen.” “Ik wil alleen een nieuwe relatie als partners van nieuw lief en ik elkaar op zijn minst kunnen tolereren en respectvol met elkaar om kunnen gaan.” “Het is bij ons een harde voorwaarde. Het is ondenkbaar dat relaties gescheiden zouden moeten blijven. Als ik iemand zou leren kennen die mijn andere partners niet zou willen ontmoeten zou het waarschijnlijk niet tot een relatie komen, waarschijnlijk niet eens tot een date.” Je kunt er ook heel praktisch mee omgaan. “Ik beschouw metamouren zoiets als schoonouders. Je wilt ze zeker een keer ontmoeten, je houdt het beleefd, maar als het niet klikt, dan hoef je er ook weinig mee.”

Er zijn uitzonderingen

Het gaat natuurlijk niet altijd gesmeerd. Ook polyamoristen zijn gewoon mensen. Soms zijn de gevoeligheden te groot om elkaar ontspannen te ontmoeten. “Toen ik de partner van mijn liefje eindelijk kon ontmoeten, botste het enorm en voelde ik me enorm afgewezen. Uit angst wordt er nu besloten dat het niet gaat. Dat doet me pijn.” “Die persoon stond er niet open voor om mijn partner te leren kennen. Die heb ik toen helaas laten lopen omdat ik mijzelf er niet goed bij voelde.” In een enkel geval kan tevéél contact met je metamour juist een belemmering zijn. “Bij mij is wel eens een polyrelatie mislukt omdat ik mijn metamour kende. Zij was er altijd bij als ik hem zag. Het klikte niet echt lekker tussen ons. Dus ik gaf aan dat ik soms alleen hem wilde zien zonder dat zij erbij was. Dat was helaas niet bespreekbaar.”

Een teken van openheid

Er blijken echter veel voordelen aan contact met je metamour. Het is bijvoorbeeld een teken dat de relatie tussen jouw partner en diens andere partner open, eerlijk en redelijk stevig is. ” …omdat ik dan het gevoel heb dat het mag en kan.” “Wat zit er achter als iemand dat gescheiden wil houden? Je kent de andere partner niet terwijl je iets heel intiems met elkaar deelt…… Waarom heb je moeite met iemand die je niet kent?”, “Als het niet mogelijk is, is de kans groot dat iemand een verborgen agenda hanteert.” “Als het niet kan zit er iets niet goed in de andere relatie.” “Als mijn metamour geen kennis wil maken is dat een garantie voor drama op een later moment.”

Polyamorie kan een stuk leuker worden

De onderlinge communicatie wordt makkelijker. “Het heeft ook echt geholpen dat mijn partners direct met elkaar konden praten over wat ze wel en niet willen in relatie en delen”. “Juist als er issues zijn is het van groot belang.”

Het wederzijds begrip groeit en dat maakt de hele situatie een stuk plezieriger. “Voor mij werkt het zo dat de gunfactor bij mij vele malen groter wordt.” “Je zit in hetzelfde schuitje.” “Het helpt een hoop als je het elkaar kunt gunnen.” “Polyamorie is zoveel fijner en ‘gelukkiger’ als het mogelijk is.” “Het is makkelijker als ik niet hoef af te spreken als partnerlief weg is en altijd buiten de deur af moet spreken.”

Goed contact tussen metamours kan zelfs veel extras toevoegen. “Daar waar we met elkaar overweg kunnen, ervaar ik liefde in het kwadraat”. “Wij zijn graag bij elkaar en ontmoeten onze geliefden dan ook samen. Heerlijk om gezamenlijk dingen te doen.”

Wacht er niet te lang mee

Over de beste timing lopen de meningen wat uiteen. Een aantal pleit ervoor om haast te maken. “Tegen de tijd dat het meer is dan een paar leuke dates”. Anderen zijn wat minder streng. “In een eerste fase kan ik me voorstellen dat je niet eerst met zijn allen ‘om de tafel’ gaat zitten. Dat kan ten koste gaan van de romantiek.” “Zeker als iets nog pril of beginnend is, kan ik me prima voorstellen dat iemand zijn relaties strikt gescheiden wil houden.” “Mensen kunnen tijd nodig hebben om ervaring op te doen en erachter te komen wat ze willen of nodig hebben”. Een enkeling gaat rigoureus te werk. “Mijn liefie is zelfs een keer mee geweest op een eerste date.” Aanvoelen wat in welke situatie past is daarom belangrijk. Immer durend uitstel lijkt in ieder geval geen goed teken “Als het steeds maar niet kan, zou ik onraad ruiken.”

Omgang met metamours is dus een rijkgeschakeerd landschap. Soms zijn er wat hobbels te nemen maar het is de moeite waard om erin te investeren.

Gelijkwaardigheid en polyamoreuze relaties: een kwestie van balans

Joost Horsten, 18 januari 2020 Reageer

Houd je van hem meer dan van mij? Misschien heb je samen met je partner de eerste stapjes op het aanlokkelijke polypad gezet en merk je gaandeweg hoe glibberig dat is. Uitglijden is zo gebeurd, onzekerheid is troef. Gelukkig heb je elkaar gerustgesteld met de belofte “Jij blijft altijd de belangrijkste voor mij”. Maar dan wordt zij écht verliefd op een ander. Je houdt nog steeds van haar, maar zij nu ook van hem, en niet zo’n beetje ook. Zij is steeds vaker bij hem. Afspraken worden steeds maar afgezwakt. Wat blijft jouw plaats dan? Je wilt op de rem trappen. Jij was toch de belangrijkste?

Of misschien ben je alleen en je komt een geweldige vent tegen. Getrouwd, balen misschien, maar gelukkig wel polyamoreus. Dus dat biedt perspectief! De vlam slaat in de pan. Je wilt natuurlijk zoveel mogelijk bij hem zijn, zoveel mogelijk zijn leven delen. Maar de praktijk is weerbarstig want hij heeft ook nog zijn gezin, en hoe zit het met de verjaardagen en de feestdagen? Soms heb je het gevoel dat je er maar een beetje bij bungelt. Je hoeft hem écht niet helemaal, maar je wilt wél gelijkwaardig behandeld worden.

Meerdere relaties in je leven kan geweldig zijn, maar simpel is het zelden. Het blijkt vaak moeilijk om al die relaties tegelijk in harmonie te laten verlopen. Eén van de lastigste uitdagingen is om een stabiele balans te vinden waarin iedereen gelukkig is. Gelijkwaardigheid in polyrelaties is dan ook een onderwerp dat heel vaak terugkeert in discussiegroepen.

In dit stuk probeer ik een denkraam neer te zetten over gelijkwaardigheid dat gebaseerd is op ethische principes, psychologisch/spirituele inzichten en ervaringen van mijzelf en anderen om mij heen. Ieder hoofdstuk begint met een stelling die ik probeer te onderbouwen. In dit denkraam zal ik vast hier en daar voorbij gaan aan nuances en emoties. Dit is werk in uitvoering, een poging om enige structuur te brengen in een complexe brij van soms tegenstrijdige ideeën, een uitnodiging tot discussie.

Als laatste noot: ik zie om me heen veel polycules die gelukkig en tevreden heel gelijkwaardig met elkaar relateren. Voor zover ik dat kan beoordelen gaat het dan vaak om constellaties waarin iedereen of juist niemand met elkaar samenwoont. Ik concentreer me daarom vooral op situaties waar iemand wel met de ene en niet met de andere partner samenwoont.

Laten we van start gaan.

Ieder individu is gelijkwaardig aan de anderen en ontleent daar basisrechten aan

De eerste set overwegingen zijn vooral gebaseerd op de ethiek: richtlijnen voor een juiste handelswijze die logisch af zijn af te leiden uit een paar basisprincipes.

Behandel anderen zoals je zelf behandeld wilt worden

De basis van de praktische ethiek is de ‘gouden regel’ die je terugziet in veel formuleringen:

De positieve vorm: Behandel anderen zoals je zelf behandeld wilt worden
De negatieve vorm: Wat gij niet wilt dat U geschiedt, doet dat ook een niet
De empathische vorm: Heb je naaste lief zoals je zelf

Rigoureuze toepassing van alle vormen is cruciaal om van polyamorie een succes te kunnen maken. De volgende secties zijn in feite uitwerkingen van deze gouden regel.

Behandel je metamour niet als een ‘ding’

Franklin Veaux en Eve Rickert leggen in hun polyamoriehandboek More than Two veel nadruk op ethiek. (Over de invloed van dit boek is wel een schaduw gekomen omdat later bleek dat Veaux zelf lang niet altijd ethisch gehandeld heeft richting zijn partners. Voor de stukken die ik er hier uit pik heeft dat mijns inziens echter niet zoveel effect. Het blijven waardevolle en bruikbare inzichten). Als een centrale regel hanteren ze dat je je metamour (partner van je partner) niet als ‘ding’ mag behandelen. Ook al is de relatie tussen jouw partner en je metamour soms lastig voor je, het is onethisch om van je partner te eisen dat die de relatie afbreekt of sterk beperkt om jouwentwil. Immers, hoe zou dat omgekeerd voelen?

Alleen jij en je partner gaan over jullie relatie en niemand anders

Veaux en Rickert stellen The Relationship Bill of Rights voor, een gedetailleerde set van ethische regels uit die je kunt beschouwen als basisrechten voor en in relaties. Het is een tamelijk radicaal pamflet, maar ik kan er mij in vinden. Hieronder de volledige, engelstalige versie:

You have the right, without shame, blame or guilt:
In all intimate relationships:

to be free from coercion, violence and intimidation
to choose the level of involvement and intimacy you want
to revoke consent to any form of intimacy at any time
to be told the truth
to say no to requests
to hold and express differing points of view
to feel all your emotions
to feel and communicate your emotions and needs
to set boundaries concerning your privacy needs
to set clear limits on the obligations you will make
to seek balance between what you give to the relationship and what is given back to you
to know that your partner will work with you to resolve problems that arise
to choose whether you want a monogamous or polyamorous relationship
to grow and change
to make mistakes
to end a relationship

In poly relationships:

to decide how many partners you want
to choose your own partners
to have an equal say with each of your partners in deciding the form your relationship with that partner will take
to choose the level of time and investment you will offer to each partner
to understand clearly any rules that will apply to your relationship before entering into it
to discuss with your partners decisions that affect you
to have time alone with each of your partners
to enjoy passion and special moments with each of your partners

In a poly network:

to choose the level of involvement and intimacy you want with your partners’ other partners
to be treated with courtesy
to seek compromise
to have relationships with people, not with relationships
to have plans made with your partner be respected; for instance, not changed at the last minute for trivial reasons
to be treated as a peer of every other person, not as a subordinate

Als ik de Relationship Bill of Rights in één zin samen zou moeten vatten: Alleen jij en je partner gaan over jullie relatie en niemand anders. Iedereen mag samen met de eigen partner zijn/haar relatie(s) in vrijheid vormgeven (meerhoeksrelaties laat ik hier even buiten beschouwing).

Grenzen bewaken in plaats van beperkingen opleggen

Het voorgaande betekent óók dat jij geen zeggenschap hebt over de relatie tussen jouw partner en je metamour. Het is onethisch om daar beperkingen aan op te leggen. Dat betekent niét dat je lijdzaam toe hoeft te zien als je ergens last van hebt. Je hebt het volste recht dat te bespreken met je partner. Immers, dat gaat de relatie tussen jullie tweeën aan. Jouw partner is de spil tussen jou en je metamour. Hij/zij is je primaire aanspreekpunt, niet je metamour. Het enige ultieme middel dat je hebt, is je éigen grenzen bewaken ten opzichte van je partner: “Dit is wat er gebeurt. Daar heb ik om deze reden last van. Als dat niet verandert dan moet ik daar deze consequentie aan verbinden.”

Pas op voor koppel-privileges

Eén van de allermoeilijkste uitdagingen is om goed om te gaan met ‘koppel-privileges’. In deze context betekent ‘privilege’ een voordeel dat een persoon of groep heeft ten opzichte van anderen dat niet specifiek of expliciet zelf verdiend is. Het lastige is dat we ons lang niet altijd bewust zijn van de privileges die we hebben. Of is het zelfs moeilijk om ze toe te geven. Vaak gaat om een gewoonterecht, ingesleten traditie of onbewust patroon. Denk bijvoorbeeld aan het voordeel op de arbeidsmarkt dat witte mannen nog altijd hebben boven vrouwen en mannen van kleur. Rondom polyamorie hebben samenwonende koppels ook zulke privileges: het is een sociaal geaccepteerde relatievorm. Dat geeft geen gedoe met familie, vrienden en collega’s. Wettelijke regelingen zijn er op ingesteld. En zelfs de profielinstellingen van Facebook zijn er op ingesteld. Onbewust kan dit een niet-samenwonende partner op achterstand zetten. Ik kom hier later nog op terug.

Toch is gelijkwaardigheid tussen relaties een moeizaam concept

Gelijke basisrechten betekent niét gelijke rechten op alle fronten

De Relationship Bill of Rights definieert basisrechten die voor iedereen zouden moeten gelden. Maar dat betekent niet dat iedereen dezelfde rechten op alle fronten heeft. Vergelijk het met de Universele Rechten van de Mens. Die definiëren bijvoorbeeld het recht op arbeid, rechtvaardige beloning en een redelijke levensstandaard, maar níét dat die levensstandaard voor iedereen even hoog zou moeten zijn. Mensen verschillen, situaties verschillen en daarmee verschillen relaties. Er is geen morele basis om daar bezwaar tegen te hebben, al kan het emotioneel natuurlijk best lastig zijn.

Sommige zaken zijn niet ‘eerlijk’ te verdelen

“Delen is vermenigvuldigen” is een gevleugeld gezegde onder polyamoristen. Dat kan zeker waar zijn voor liefde, vriendschap en in sommige gevallen erotiek. Daarover zou je in gezonde polyrelaties niet al te veel gedoe over hoeven te hebben. Voor tijd en geld geldt dat anders. Dat zijn schaarse bronnen. Ze zijn objectief te meten en te verdelen, maar vaak gaat wat de één krijgt ten koste van wat de ander krijgt. Gezond onderhandelen is nodig om daar een verdeling in te vinden die voor iedereen werkt. Subtieler ligt het bij andere zaken.
Een gemeenschappelijke historie tussen twee partners is er nu eenmaal. Beide partners hebben daarin geïnvesteerd in bijvoorbeeld kinderen en gemeenschappelijk bezit. Een nieuwe partner heeft niet diezelfde investering gedaan en heeft daarmee niet vanzelfsprekend recht op toegang tot de vruchten van het geïnvesteerde ‘kapitaal’.
Tot op zekere hoogte kunnen daar ook sociale netwerken toe behoren. In netwerken is geïnvesteerd. En ze zijn ook kwetsbaar. Als het delen moeizaam verloopt, dan kunnen netwerken beschadigd worden, zodat uiteindelijk iedereen met lege handen staat.
Nog principiëler is dat ’volledige gelijkwaardigheid’ in relaties niet te definiëren en niet objectief te meten valt. ‘Gelijke’ relaties zijn onmogelijk, verschillen zullen altijd optreden. En hoe weeg je die verschillen dan? Iedereen heeft zijn/haar eigen subjectieve waardebeleving. Een voorbeeld uit eigen ervaring. Ooit heb ik geprobeerd om, naast de relatie met mijn vaste partner, twee gelijkwaardige polyrelaties naast elkaar vorm te geven. Door praktische omstandigheden verschilde het contactpatroon in die relaties. De ene partner zag ik eenmaal per twee weken, daar tussendoor hadden we een intensief mail- en whatsappverkeer. Met haar had ik in die periode een korte vakantie. De tweede partner zag ik eenmaal per week, maar had daartussen weinig tot geen contact. Samen bezochten we een tweedaags festival. In mijn eigen beleving was het contact volledig gelijkwaardig. Mijn beide polypartners beleefden dat allebei heel anders. Beiden hadden het gevoel dat ik intensiever contact had met de ander. Nu, achteraf, zie ik overigens heel goed dat mijn eigen opstelling een grote rol speelde in dit probleem. Mijn partners kwamen allebei op voor hun rechtmatige verlangens. Ik was de degene die onhandig en niet erg transparant de confrontatie daarover uit de weg ging. Dat gaf veel onduidelijkheid en daardoor onvrede. Wat verderop een aantal lessen die ik hieruit getrokken heb.

Zelfs áls een verdeling objectief eerlijk zou zijn, dan nóg blijft de ervaring anders

Het is een bekend psychologisch fenomeen dat iets verliezen veel meer negatieve emotie oplevert dan het verkrijgen ervan aan positieve emotie brengt. Pogingen tot objectivering daarvan spreken over een factor 3: iets verliezen ‘kost’ 3x zoveel als het ontvangen van hetzelfde. Dit is bijvoorbeeld getest met het effect van belonen versus beboeten. Een boete van 20 euro heeft net zoveel effect als de een beloning van 60 euro.
Het lijkt me redelijk te veronderstellen dat dat ook voor relaties opgaat. Stel een koppel dat een monogame relatie transformeert naar een polyamoreuze relatie. Een van beide (B) begint een relatie met een tweede partner (C). De (dan nog monogame) partner (A) kan een verlies ervaren van tijd, aandacht en zekerheid. A ervaart dat verlies dan driemaal zo zwaar als C zijn/haar winst ervaart. Voor A kan het veel te snel gaan en voor C veel te langzaam, terwijl het ‘objectief’ heel redelijk kan zijn hoe B deze transformatie vormgeeft. Dit verschil in ervaring kan voortdurend blijven spelen in relaties, niet alleen bij het begin maar ook bij elke ‘herschikking’ van prioriteiten van B.

Focus op schaarste kost energie

Koste wat kost gelijkwaardigheid nastreven is dus een nutteloos streven. Het komt voort uit het focusseren op de schaarste. Omdat die nooit ‘eerlijk’ te verdelen is, levert dat een permanente strijd op. En iedere strijd kost energie. En kent vaak alleen maar verliezers.

Focus in plaats daarvan op balans en ruimte voor iedereen

Als het weinig zin heeft om te praten over gelijkwaardigheid tussen relaties, wat is dan wél een goed streven? Ik zoek het antwoord in balans en ruimte voor iedereen, in redelijkheid rechtdoen aan alle personen en relaties, liefst op een manier dat ze elkaar versterken.

Vier de verschillen!

Als je focusseert op schaarste probeer je de verschillen tussen relaties te elimineren. Maar mensen verschillen, hun kwaliteiten verschillen, hun verlangens en interesses verschillen in relaties. Hoe heerlijk is het dan dat relaties kunnen verschillen! Je kunt immers met de ene partner verdieping vinden op een aspect waar de andere juist minder belangstelling voor heeft, en omgekeerd. Je kunt elkaar de ruimte gunnen om te groeien of te leven op een manier die je partner niet met jou kan en jij niet met je partner. Je metamour is dan iemand die jouw partner een basis geeft en helpt groeien, waar jij weer van kunt profiteren. Wees daarom blij dat je metamour anders is dan jij en dat de relatie tussen hem/haar en je partner anders is.

Balans tussen twee partners

In plaats van het streven naar ‘systemische’ of ‘inter-relationele’ gelijkwaardigheid is het zinniger te kijken naar de ‘intra-relationele’ of ‘inter-persoonlijke’ relatie en balans. In hoeverre werkt de relatie onderling, zónder te verwijzen naar andere relaties. Hoe is de verbinding onderling? Hoe voelt ieder zich gezien door de ander? Is er een balans in geven en ontvangen? Hoe is de communicatie onderling?

Bewaak je eigen balans!

Misschien nóg belangrijker is om te kijken naar je ‘intra-persoonlijke’ balans in een relatie. Jij investeert veel in relatie: in ieder geval tijd en energie. Een gezonde relatie levert een ‘netto rendement’: het levert meer energie op dan dat je er in stopt. Dit criterium is het belangrijkste om een relatie op te sturen en beoordelen.

Verdeel geen schaarste maar overvloed

Rijk worden is eenvoudig

Als je rijkdom definieert als ‘het bezitten van alles wat je begeert’, dan zijn er een paar manieren om rijk te worden. Je kunt materialistisch zorgen dat je meer bezit vergaart of juist ascetisch je begeerte beperken tot wat je al hebt. Het kan echter subtieler: goed begrijpen wat je écht nodig hebt en je energie daarop focusseren. Dan is het niet nodig om jezelf en jouw relatie te vergelijken met anderen en andere relaties. De rijkdom vind je in jezelf. Als je focust op wat je écht nodig hebt, krijg je dat sneller. Het helpt enorm als je jezelf en je eigen prioriteiten kent. Iedereen kan last krijgen van jaloezie, dat is geen ramp. Maar snap wat precies jou triggert? Jaloezie kent veel gezichten (zie ook dit artikel) Welk heeft die bij jou? Is het afgunst, getriggerd door schaarste van tijd, geld, aandacht, status? Of ben je bang je partner te verliezen? Word je onzeker als je jezelf met je metamour vergelijkt? Voel je jezelf buitengesloten? Of wil je je territorium voor je alleen houden?

Er zijn belangrijke stappen om te bereiken wat voor jou belangrijk is:

Snap precies wat je raakt en waar dat vandaan komt; vaak gaat het om pijn uit het verleden die eigenlijk niets met je partner of metamour te maken heeft;
ga eerlijk na wat bij jouzelf ligt, en wat je dus zelf op te lossen hebt, en wat bij de ander ligt;
richt je op de essentie van wat je van de anderen nodig hebt;
wees volkomen eerlijk en transparant; verborgen bijbedoelingen worden altijd gevoeld;
focuseer je op het stellen van je eigen grenzen ipv het beperken van de anderen;
spreek in ik-boodschappen en niet in jij-boodschappen;
focuseer je op de inhoud van wat je wilt bereiken en niet op de precieze vorm (bijvoorbeeld op: ‘voldoende tijd samen’ dan op een precies moment in het weekend); wees creatief en constructief in het samen vinden van nieuwe oplossingen

Van misgunnen naar gunnen, van schaarste naar overvloed

Natuurlijk is de ‘gouden regel’ cruciaal: jij verwacht van je partner en metamour dat ze jou geven wat jij nodig hebt. Zij mogen dat ook van jou verwachten. Je moet met elkaar mee willen bewegen en elkaar de ruimte gunnen. Dat geldt voor iedereen in het spel. Voor degenen in een al bestaande relatie kan het betekenen dat voormalige privileges ingeleverd moeten worden. Voor nieuwkomer kan het betekenen dat sommige wensen langzamer of helemaal niet ingevuld kunnen worden. Als iedereen zich dan oprecht focusseert op wat hij/zij écht nodig heeft, als iedereen elkaar dat gunt, dan kan er ruimte genoeg ontstaan voor iedereen, dan verandert jaloezie in ‘medeliefde’, dan verandert schaarste in overvloed.

De bijzondere rol van de (wo)man in the middle

De man of vrouw in het midden heeft natuurlijk een bijzondere positie. Jij hebt met twee partners het meeste profijt, de meeste lusten. Maar je hebt ook een flinke extra verantwoordelijkheid. Jij hebt immers wel je partners gekozen, maar zij hebben er meestal niet voor gekozen om elkaars metamour te worden.

Wees heel eerlijk en kritisch naar jezelf

Nog meer dan je partners kun jij onder druk komen te staan. Je kunt in woelige baren terecht komen. Je hebt een sterk kompas nodig. Wat drijft je? Wat zijn je verlangens? Waar zit jouw eigen pijn? In hoeverre zoek je bij je partner(s) wat je misschien bij jezelf moet zoeken? Waar liggen jouw eigen grenzen? Wat zou er met je gebeuren als de combinatie van relaties niet zou lukken? Welke consequentie zou je daaruit trekken? Hoe zou je daar mee omgaan?

Wees volkomen transparant naar iedereen

Het kan verleidelijk zijn om onplezierige boodschappen maar achter te houden of te verzachten. Uit eigen ervaring (zoals in het voorbeeld hierboven) kan ik getuigen dat je je daar altijd mee in de voet schiet. Het komt tóch op tafel. Een leidraad die ik mezelf nu voorhoud: hoe lastiger het is om te vertellen, hoe belangrijker het is om het wél te doen.

Wees een rots in de branding

Het is natuurlijk nodig om met al je partners mee te bewegen op het moment dat het belangrijk is, maar daaraan zijn grenzen. Op het moment dat jij steeds meebuigt, de ene keer met de ene partner en dan weer met de andere, dan word je onvoorspelbaar en, uiteindelijk, onbetrouwbaar. Je laat toe dat de ruis in het systeem alleen maar versterkt wordt. Ik heb dat zelf ook door schade en schande moeten ervaren. In mijn eerdere eigen voorbeeld was ik te bang voor een confrontatie met mijn beide partners en bleef daardoor heen en weer schipperen. Ik werd steeds onduidelijker en onvoorspelbaarder. Niemand, inclusief ikzelf, wist nog wat ze aan me hadden. Jouw rol is het om grenzen te bewaken, die van jezelf, maar je hebt ook er een rol bij dat je partners elkaars grenzen respecteren. Jouw partners moeten er jou op aan kunnen spreken dat hun grenzen geschonden worden. Jij moet op jouw beurt de ‘overtredende’ partner daarop aanspreken. Je moet zorgen dat je partners niet naar elkaar wijzen maar naar jou. Je moet zelf positie in durven te nemen, en waar nodig je partners corrigeren en eventueel consequenties te trekken. Dat is soms heel lastig en kan flink vuurwerk geven, maar daar moet je dan maar doorheen. Je hebt immers zelf voor deze positie gekozen. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden.

Op naar 1+1+1=4

In dit stuk belicht ik vooral de uitdagingen van een polysituatie. Die zijn niet mis, daar wind ik geen doekjes om. Maar als het lukt om elkaar écht geluk te gaan gunnen, dan kan iedereen elkaar steunen, boven zichzelf uitstijgen en samen meer geluk creëren dan ieder apart zou kunnen.

Wat is polyamorie, open relatie of ethische nonmonogamie?

Joost Horsten, 4 januari 2020 Reageer

Niet-monogaam leven is helemaal niet vanzelfsprekend. We leven in een cultuur die monogamie als het ideaal ziet. We hebben over ons liefdesleven onbewust veel boodschappen gehad en normen die zeggen hoe het moet. Bijvoorbeeld dat je voor elkaar ‘moet kiezen’ en dat je daarmee andere mensen ‘moet uitsluiten’. Toch is het goed mogelijk, en voor velen heel natuurlijk, liefde en seksualiteit te delen met meer dan alleen één partner. Je kunt het vergelijken met de liefde voor je kinderen. Op het moment dat je een tweede kind krijgt, ga je niet opeens minder houden van de eerste. Je liefdesvoorraad is niet een eindig potje dat op raakt als je het deelt. Een gevleugelde uitspraak is dan ook ‘Liefde delen is vermenigvuldigen’.

De praktijk van alle dag is dan ook dat wij, ondanks het ideaalbeeld, eigenlijk al helemaal niet meer monogaam zijn. Seriële monogamie (verschillende monogame relaties na elkaar) is al een paar decennia ons standaardmodel. Nauwelijks iemand gaat nog als maagd het huwelijk in, 1 op 3 huwelijken eindigt in een scheiding, vreemdgaan komt in de helft van huwelijken voor.

Door het maatschappelijk taboe zijn niet-monogame relaties vaak stiekem. Vreemdgaan is vaak de aanleiding voor een scheiding. Maar dat kan anders! Het is heel goed mogelijk om in goed overleg met je partners, op een ethische manier, liefde en seksualiteit te delen. Deze site richt zich vooral op polyamorie maar er zijn meer vormen van ethische nonmonogamie. Hieronder een kort overzicht.

Een vereenvoudigde kaart van het nonmonogame landschap

De meest voorkomende vorm van nonmonogamie is vreemdgaan, maar welk excuus je ook bedenkt, het heeft niets met polyamorie te maken. Kom in kringen van polyamoristen niet aan met het verhaal ‘Ik ben polyamoreus maar ik heb dat niet met mijn vrouw besproken.’ Hoongelach zal je deel zijn. In een ‘don’t ask, don’t tell’ relatie spreken partners af om elkaar vrij te laten (meestal incidentele) erotische contacten buiten de relatie te hebben, maar zonder dat ze details van elkaar weten. Dit is een grijs gebied. Veel swingers en polyamoristen kijken er met argwaan naar. Het is immers nooit te controleren of degene tegenover je niet gewoon vreemd gaat. Het verhindert ook de open communicatie die nodig is om lastige situaties adequaat aan te pakken. Wij beschouwen ‘don’t ask, don’t tell’ daarom niet als ethische nonmonogamie.

Open relatie

‘Open relatie’ is niet zozeer een specifieke relatievorm maar meer een paraplubegrip waaronder relaties vallen die op een of andere manier ruimte bieden voor andere liefdesverbindingen of erotische contacten buiten de relatie.

Polyamorie

“Polyamorie is een levenswijze waarin men open staat voor het gelijktijdig hebben van meer dan één liefdesrelatie, waarbij ook ruimte is voor seksualiteit op de voorwaarde dat het gebeurt in openheid en eerlijkheid en met medeweten en instemming van alle betrokkenen“(Wikipedia).

Polyamorie is een leefwijze waarin mensen meer dan één relatie tegelijkertijd kunnen hebben. Dat gebeurt altijd in openheid en eerlijkheid en met instemming van alle geliefden. Polyrelaties zijn vaak, maar ook weer niet altijd seksueel. Er kunnen ook meerdere hartsverbindingen zijn, zonder erotiek. Bij een polyrelatie is wel altijd sprake van liefde en verbondenheid.

Voor alle duidelijkheid: in polyamore relaties hebben ALLE partners dezelfde ruimte om andere relaties aan te gaan. Het is niet zo dat deze vrijheid is voorbehouden aan één partner, zoals bijvoorbeeld wel in traditionele polygame huwelijken bestond, waarbij een man meerdere vrouwen had maar de vrouwen geen polyruimte hadden. Bij polyamorie is dat nadrukkelijk wel het geval, er zijn hier geen machtsverschillen op grond van sekse oid.

Polygamie

Polyamorie is niet hetzelfde als polygamie. Polygamie is de situatie waarin iemand met meerdere personen getrouwd is. In Nederland (en in het grootste deel van de wereld) is dat verboden. Waar het wel is toegestaan gaat het vrijwel altijd om polygyny, een huwelijk van één man met meerdere vrouwen. Polyandry, een huwelijk van één vrouw met meerdere mannen, is zeldzaam.

Swingen

Swingen of partnerruil is net als polyamorie een vorm van ethische non-monogamie. Echter, in hun ‘pure vorm’ wijken ze op essentiële punten van elkaar af. Bij polyamorie ligt de nadruk ligt op liefdesrelaties, waarbij seks een rol kán spelen. Swingen richt zich primair op seks en gebeurt vaak tussen twee stellen (‘partnerruil’). Vriendschap kan daarbij ontstaan, verliefdheid en relaties worden echter vaak als bedreigend gezien.

Spelrelatie

Dit is een verbinding tussen twee (of meer) mensen die vaak gericht is op niet-traditionele vormen van erotiek, zoals bijvoorbeeld BDSM of Tantra. Er kan maar hoeft geen diepe emotionele connectie te zijn. De mate waarin en de manier waarop seksualiteit een rol speelt, verschilt per relatie. De spelrelatie komt bijvoorbeeld voor bij mensen die zich bezighouden met BDSM en die naast hun vaste (vanille) relatie een spelrelatie zoeken waarin andere erotiek kan worden ervaren. Een ander voorbeeld is het hebben van verschillende Tantra partners, al dan niet naast een traditionele relatie, om daar intieme massages mee uit te wisselen. Ook in ethische spelrelaties is er openheid naar alle betrokkenen.

Vriendschap plus

Vrienden kunnen er natuurlijk gewoon voor kiezen om seks met elkaar te hebben ook als ze zich niet elkaars geliefden voelen. Het verschil tussen een ‘relatie’ en ‘vriendschap’ is niet zo scherp. Het is maar net welke naam je er samen aan geeft.

Vrije liefde

Het begrip Vrije Liefde ontstond in de jaren zestig maar is in sommige kringen nog steeds populair. De ‘vrijheid’ staat voorop en een ‘relatie’ wordt als belemmerend, beknellend of minder nodig gezien. Afhankelijk van de individuele invulling varieert de balans tussen liefde en seks.

Casual sex

Casual sex of recreatieve seks richt zich vooral op de seks zelf, soms als onderdeel van een vriendschap, soms met losse, eenmalige contacten. Er wordt geen diepere verbinding aangegaan. Soms omdat iemand niet toe is aan een liefdesverbinding of omdat er behoefte is aan experimenteren en vrij-zijn. Zolang dit in openheid en eerlijkheid gebeurt valt dit ook onder de noemer ‘ethische nonmonogamie’.

Mengvormen

Over het nut van deze definities lopen de meningen nogal eens uiteen. Wij zijn voorstander van duidelijke definities omdat dat communicatie verheldert. Door sommigen worden definities als een (verkapt) oordeel beschouwd. Dat is op geen enkele manier onze bedoeling. Ons uitgangspunt is dat je vooral die relatievormen moet kiezen die bij je passen. In de concrete praktijk van vriendschappen en relaties komen regelmatig allerlei mengvormen voor met elementen van de hierboven genoemde vormen. Swingersvriendschappen ontwikkelen zich soms tot liefdesrelaties. Anderen gaan naast polyamoureuze relaties ook soms lossere contacten aan. In dit artikel leggen we uit hoe je verschillende relatievormen kunt zien als ingrediënten voor JOUW leven.

Het hele landschap

Franklin Veaux (www.morethantwo.com) heeft er een hele studie van gemaakt en komt tot de volgende, zo compleet mogelijke kaart van het nonmonogame landschap: